Türk Tarih Kronolojisi

Türk tarih kronolojisi, Türklerin yaşadığı coğrafi sınırların dağınık ve geniş olmasına, birden çok devlet kurmasına paralel olarak başlı başına incelenmesi gereken bir alandır fakat bu çalışmada, çalışmaya kılavuzluk edecek, dönüm noktaları eklenecektir.

1. Kronoloji

M.Ö. 220 Büyük Hun Devleti’nin Teoman tarafından kurulur.

M.Ö. 209 Mete Han’ın Büyük Hun Devleti’nin başına geçer.

M.S. 375 Avrupa Hun Devleti’nin Balamir tarafından kurulur.

M.S. 375 Kavimler Göç’ü başlar.

M.S. 386 Çin’de Türk Kabgaç Devletinin kurulur.

M.S. 420 Ak Hun İmparatorluğu’nun Aksuvar tarafından kurulur.

M.S. 552 Bumin Kağan Önderliğinde Göktürk Devleti kurulur.

M.S. 565 Avar İmparatorluğu’nun Bayan Kağan tarafından kurulur.

M.S. 572-581 Taspar Kağan yönetimindeki Göktürk Devleti Budizm’i benimser.

M.S. 576 Göktürk Devleti’nin Doğu ve Batı olarak ikiye bölünür.

M.S. 630 Doğu Göktürk Devleti’nin Çin egemenliği altına girer.

M.S. 630 Hazarlar Devleti kurulur.

M.S. 659 Batı Göktürk Devleti’nin Çin egemenliği altına girer.

M.S. 682 Doğu Türklerinin, Kutluk Kağan önderliğinde İkinci Göktürk Devletini kurulur.

M.S. 720-735 İlk yazılı kaynak Orhun Abidelerini dikilir.

M.S. 745 Göktürk Devleti, Uygurlar tarafından yıkılır.

M.S. 745-840 Uygur Devleti kurulur.

M.S. 762 Uygurlar Maniheizm inancını benimser.

M.S. 776 Batı Türkleri Arap egemenliği altına girer.

M.S. 840-1212 İlk Müslüman Türk devleti, Karahanlılar’ın kuruluş ve yıkılış tarihi.

M.S. 860-1028 Uygurların merkezi Turfan olan Uygurlar Devleti’nin kuruluş ve yıkılış tarihi.

M.S. 861 Hazar Devleti Yahudilik dinini kabul eder.[2]

M.S. 963 Gazneliler Devleti kurulur.

M.S. 1037 Çağrı Bey, tarafından Selçuklu Devleti kurulur.

M.S. 1055 Tuğrul Bey, Bağdat’ı ele geçirir ve Halife tarafından “Sultan” unvanı verilir

M.S. 1063 Alparslan Büyük Selçuklu Devleti’ni kurar.

M.S. 1071 Malazgirt Savaşının kazanılması ile Anadolu’nun kapıları Türklere açılır.

M.S. 1072 Süleyman Şah, Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurar.

M.S. 1072-1074 Kaşgarlı Mahmut tarafından Kültür Hazinesi Divanı Lügatit Türk yazılır.

M.S. 1250 Memlüklüler Devleti kurulur.

M.S. 1299 Osmanlı Devleti kurulur.

M.S. 1370-1507 Timur Devleti kuruluş ve yıkılış tarihi.

M.S. 1453 İstanbul II. Mehmet tarafından fethedilir.

M.S. 1501-1736 Safevi Devleti kuruluş ve yıkılış tarihi.

M.S. 1517 I. Selim, Memlüklü Devletine son vererek halifelik makamını ele geçirir.

M.S. 1566-1574 II. Selim döneminde Osmanlı Devleti en geniş sınırlarına ulaşır.

M.S. 1699 Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti gerileme dönemine girer.

M.S. 1922 Osmanlı Devleti yıkılır.

M.S. 1923 Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulur.

M.S.1991 Türkistan coğrafyasında 5 Türk devleti; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan kurulur.




2. Kronoloji

M.Ö
318: Hunlarla Çinliler arasındaki Kuzey Şansi Savaşı.
220: Büyük Hun Devleti'nin kuruluşu.
214: Çin Seddi'nin yapımının tamamlanması.
209: Mete'nin Hun Devleti'nin başına geçmesi.
174: Mete'nin vefatı.
60: İpek Yolu'nun Çin denetimine girmesi.
58: Hun İmparatorluğu'nun Doğu ve Batı Hunları olarak ikiye ayrılması.
36: Batı Hun Devleti'nin yıkılması.
18: Doğu Hunlarının yeniden güçlenmeleri ve bağımsızlıklarını kazanması.


M.S
48: Hun İmparatorluğu'nun, Kuzey ve Güney Hunları olarak ayrılması.
150: Kuzey Hun Devleti'nin yıkılması.
216: Güney Hun Devleti'nin Çin tarafından ortasan kaldırılması.
224: Sasani Devleti'nin kurulması.
313: Hristiyanlığın Roma'da serbest bir din olarak kabul edilmesi.
375: Kavimler Göçü.
395: Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılması.
434: Attila'nın Avrupa Hun Devleti'nin başına geçmesi.
447: Attila'nın Doğu Roma Seferi.
451: Attila'nın Batı Roma (Galya) seferi.
452: Attila'nın İtalya Seferi.
453: Attila'nın vefatı.
476: Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması.
552: Göktürk Devleti'nin kurulması.
557: Akhunlar Devleti'nin yıkılması.
582: Göktürk İmparatorluğu'nun ikiye ayrılması.
630: Doğu Göktürklerin Çin egemenliği altına girmeleri
681: İkinci Göktürk Devletinin kuruluşu.
732: Puvatya Savaşı.
744: İkinci Göktürk Devleti'nin yıkılışı. Uygur Devleti'nin kuruluşu.
751: Talas Savaşı.
805: Frankların, Avar Devleti'ne son vermeleri.
840: Uygur Devleti'nin yıkılışı. Kırgızların devlet kurmaları. Karahanlar Devleti'nin kuruluşu.
868: Tolunoğulları Devleti'nin kuruluşu.
875: Samanoğulları Devleti'nin kuruluşu.
905: Tolunoğulları Devleti'nin yıkılışı.
935: Ihşidiler Devleti'nin kuruluşu.
963: Gazneliler Devleti'nin kuruluşu.
969: Ihşidiler Devleti'nin yıkılışı.
999: Samanoğulları Devleti'nin yıkılışı.
1007: Selçuk Bey'in vefatı.
1015: Çağrı Beyin Anadoluya gelmesi.
1040: Dandanakan Savaşı. Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşu.
1048: Pasinler Savaşı.
1055: Tuğrul Beyin Bağdat'a girmesi.
1063: Tuğrul Beyin vefetı.
1067: Alp Arslan'ın Türkistan Seferi.
1071: Malazgirt Savaşı.
1072: Alp Arslan'ın vefatı. Melikşah'ın hükümdar olması.
1075: Süleyman Şahın İznik'i alması.
1077: Türkiye Selçukluları Devleti'nin kurulması.
1086: Süleyman Şahın vefatı.
1092: Melikşah'ın vefatı. I. Kılıç Arslan'ın hükümdar olması.
1096: I. Haçlı seferinin başlaması.
1107: I. Kılıç Arslan'ın vefatı.
1144: Musul Atabeyinin Urfa'yı Haçlılardan geri alması.
1147: II. Haçlı Seferi.
1157: Sencer'in vefetı. Büyük Selçuklu Devleti'nin parçalanması.
1171: Fatımiler Devleti'nin yıkılışı.
1174: Eyyubiler Devleti'nin kurulması.
1189: III. Haçlı Seferi.
1201: Saltuklular Beyliği'nin sona ermesi.
1204: IV. Haçlı Seferi. İstanbul'da Latin Krallığı'nın kurulması.
1206: Delhi Türk Sultanlığı'nın kurulması.
1207: Cengiz Hanın Moğol İmparatorluğu'nun kurması.
1212: Karahanlılar Devleti'nin yıkılışı.
1227: Cengiz Hanın vefatı.
1230: Yassıçimen Savaşı.
1231: Celaleddin Harzemşah'ın vefatı.
1237: I. Alaeddin Keykubad'ın vefatı.
1243: Kösedağ Savaşı.
1246: II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in vefatı.
1277: Baybars'ın Anadolu'ya gelmesi. Karamanoğlu Mehmet Beyin Türkçeyi resmi dil ilan etmesi.
1299: Osmanlı Devleti'nin kuruluşu.
1308: II. Mesut'un vefatı ve Türkiye Selçukluları Devleti'nin sona ermesi.
1326: Bursa'nın Fethi. Bursa'da ilk Osmanlı sarayının yapılması.
1336: İlhanlı Devleti'nin yıkılması.
1369: Timur'un Emir ilan edilmesi.
1402: Ankara Savaşı.
1403: Yıldırım Bayezıd'ın ölümü.
1403: Akkoyunlu Devleti'nin kuruluşu.
1413: Çelebi Mehmet'in Osmanlı Devleti'ni yeniden bir yönetim altına toplaması.
1416: Venediklilerle ilk Deniz Savaşı.
1428: Şeybaniler Devleti'nin kurulması.
1451: II. Mehmet'in padişah olması.
1453: İstanbul'un fethi.
1456: Kazak Hanlığı'nın kurulması.
1459: Sırbistan'ın fethi.
1460: Mora'nın fethi. İsfendiyaroğulları Beyliği'ne son verilmesi.
1461: Trabzon'un Fethi.
1469: Karakoyunlular Devleti'nin yıkılışı.
1473: Otlukbeli Savaşı.
1476: Boğdan'ın Osmanlı Devleti'ne Bağlanması.
1502: Akkoyunkular Devleti'nin yıkılışı.
1507: Timur Devleti'nin sona ermesi.
1512: Yavuz Sultan Selim'in tahta çıkışı.
1514: Çaldıran Savaşı.
1516: Mercidabık Savaşı.
1517: Ridaniye Savaşı. Memlük Devleti'nin sona ermesi. Halifeliğin Osmanlılara geçmesi.
1520: Kanuni Sultan Süleyman'ın padişah olması.
1522: Rodos'un fethi.
1538: Preveze Deniz Zaferi.
1541: Macaristan'ın Osmanlı Topraklarına katılması.
1559: Şehzade Bayezid ve II. Selim'in konya ovasındaki savaşı
1566: Kanuni Sultan Süleyman'nın Zigetvar seferi ve vefatı.
1571: Kıbrıs'ın Fethi ve İnebahtı Deniz Savaşı.
1575: Lehistan'ın Osmanlı himayesine alınması.
1577: Osmanlı-İran Savaşlarının başlaması
1569: Osmanlı hakimiyetinin Uzak Doğuya yayılması. Sumatra seferi.
1579: Sokullu Mehmet Paşanın vefatı.
1596: Eğri Kalesi'nin alınması, Hoçova Savaşı, Kanije'nin Fethi.
1606: Zitvatorok Antlaşması.
1633: Kahvehanelerin kapatılması ve tütün yasağı.
1639: Kasr-ı Şirin Antlaşması.
1651: Kösem Sultan'ın öldürülmesi.
1669: Girit'in Fethi.
1683: II. Viyana Kuşatması.
1700: İstanbul Antlaşması.
1691: Salenkamen savaşı.
1711: Prut Savaşı ve Antlaşması.
1716: Nemçe seferinin açılması.
1718: Pasarofca Antlaşması.
1724: Erivan'ın fethi.
1727: İstanbul'da ilk Türk Matbaası'nın açılması.
1730: Patrona Halil İsyanı, Lale Devri'nin sona ermesi.
1736: Osmanlı-Rus Osmanlı-Avusturya Savaşlarının başlaması.
1739: Belgrad Antlaşması.
1740: Fransa ile kapitülayonların yenilmesi.
1744: Nadir Şah'ın Kars muhasarası.
1768: Osmanlı-Rus Savaşının başlaması.
1470: Çeşme'de Osmanlı donanmasının Ruslar tarafından yakılması.
1774: Küçük Kaynarca Antlaşması.
1792: Yaş Antlaşması.
1881: Mustafa Kemal Atatürk'ün doğumu.
1804: Sırp İsyanı. Napolyon'un kendini imparator ilan etmesi.
1806: Osmanlı-Rus Savaşı.
1812: Bükreş Antlaşması.
1815: Viyana Kongresi.
1821: Yunan Mora İsyanı'nın başlaması.
1826: Yeniçeri Ocağı'nın kapatıması.
1827: Türkiye'de " Buğ gemisi" diye adlandırılan ilk buharlı geminin
çalışmaya başlaması.
1829: Edirne Antlaşması, Yunan Devleti'nin kurulması.
1839: Nizip Savaşı, II. Mahmut'un vefatı, Tanzimat Fermanı'nın ilanı
1840: Londra Antlaşması.
1854: Kırım Savaşı, Silistre müdafası.
1855: Türk ordusunun Kerç bağazına asker çıkarması.
1856: Paris Antlaşması, Islahat Fermanı'nın ilanı.
1867: Sultan Aziz'in Avrupa seyahatine hareketi.
1878: Ayestefanos ve Berlin Antlaşmaları.
1881: Tunus'un Fransızlar tarafından işgali.
1882: Mısır'ın İngilizler tarafından işgali. Düyun-u Umumiye idaresi'nin kurulması.
1897: Osmanlı-Yunan Savaşı.
1908: İkinci Meşrutiyet'in ilanı. Girit'in Osmanlı devletinden ayrılması.
1909: 31 Mart Olayı, II. Abdülhamit'in tahtan indirilmesi.
1911: Trablusgarp Savaşı.
1912: Uşi Antlaşması, Balkan Savaşı'nın başlaması.
1913: Balkan Savaşı'nın sona ermesi.
1914: Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması.
1915: Çanakkale Cephesi'nin açılması, Çanakkale Deniz Zaferi, Anafartalar Savaşı.
1917: Rusya'da ihtilal çıkması.
1917: Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesi, Mondros Ateşkes Antlaşması.
1919: 15 Mayıs İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali.
1919: 19 Mayıs Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkması. 22 Haziran Amasya Genelgesi
23 Temmuz- 5 Ağustos Erzurum Kongresi 4-11 Eylül Sivas Kongresi
1920: 10 Ağustos Sevr Antlaşması'nıb imzalanması.
1921: Yeni Türk Devletinin ilk Anayasası. Birinci İnönü Muharebesi. Londra Konferansı
İkinci İnönü Muharebesi. Eskişehir ve Kütahya Muharebeleri. İstiklal Marşımızın
Kabulü.Sakarya Meydan Muharebesi. Kars Antlaşması. Ankara Antlaşması.
1922: Saltanatın kaldırılması.
1923: Mustafa Kemal Atatürk'ün Türkiye Cumhuriyeti'ni kurması.




3. Kronoloji


TÜRKLER VE TÜRK DEVLETLERİ TARİHİ KRONOLOJİSİ

İSKİTLER ( SAKALAR)


M.Ö.800-M.Ö.700

İskitlerin, Tanrı Dağları, Fergana, Kaşgar Bölgesinden batıya göçleri. İskitlerin bir bölümü Aral Gölü ve Seyhun Nehri civarında kalacaklardır. Diğerleri Hazar Denizi’nin kuzeyinden geçerek güney Rusya’ya yürüyecek Kimmerler’i Kafkasya’nın güneyine süreceklerdir.


M.Ö. 700

İskitler’in Kimmerler, Medler ve Asurlularla mücadeleleri.


M.Ö. 550

İran’da Perslerin Medler’in yerini almasıyla, İskit-Pers mücadelesi başlamıştır.


M.Ö. 529

Persler Aral havzasındaki İsketler’e karşı sefer düzenlemiştir. Bu dönemde İskit başbuğu Tomris’dir.


BÜYÜK HUN İMPARATORLUĞU (M. Ö. 220 – M.Ö.46)


M.Ö. 318

Hunlarla Çinliler arasındaki Kuzey Şansi Savaşı.


M.Ö. 270

Sarmatların İdil’in batısına geçerek Rusya bozkırlarına gelmeleri ve İskitleri Kırım’a göçe zorlamaları.


M.Ö. 249



Çin’de M.Ö. 1059 yılından devam eden Chou Dönemimin sona ermesi.

M.Ö. 220-209BÜYÜK HUN İMPARATORU TEOMAN DÖNEMİ (İLK TANHU)

M.Ö. 209-M.S.46



Çin kaynaklarında isimleri belirlenmiş olan Orta Asya Hun Yabguları dönemi.

M.Ö. 220



Büyük Hun Devleti’nin kuruluşu.

M.Ö. 214



Çin Seddi’nin yapımının tamamlanması.
Ö. 209-174BÜYÜK HUN İMPARATORU METE HAN (MOTUN) DÖNEMİ (EN ÖNEMLİ TANHU)

M.Ö. 209 Mete’nin Hun Devleti’nin başına geçmesi.

M.Ö.206 -M.S.220 Çin’de Han sülalesi Dönemi.

M.Ö. 177 HunKonfederasyonu, Bu Konfederasyonda, Uygurların ataları (Ding-Ling’ler), Göktürk ve Karlukların ataları (Yüec-ci’ler; Kanglı’lar; Usun’lar), Kırgızların ataları yer alıyordu.

M.Ö. 174 Mete’nin vefatı.
Ö. 174-160BÜYÜK HUN İMPARATORU LAO-ŞANG (KİYO) DÖNEMİ

M.Ö. 166 Lao-Şang’ın Çin Seferi, Yüe-ci Seferi ve Yüec-ci lerin batıya göçü.
Ö. 160-126 BÜYÜK HUN İMPARATORU ÇÜNÇEN (KÜN) DÖNEMİ

M.Ö. 158- 127 Hunlar’ın Çin’e sürekli akınları.

M.Ö. 150 Kırgızlar Hunlara tabi olarak yaşıyorlardı.

M.Ö. 127-72 Hun-Çin Savaşları , karşılıklı mağlubiyetler.
Ö. 126-114BÜYÜK HUN İMPARATORU İÇİHİSE (İTİSİE) DÖNEMİ
Ö. 114-105 BÜYÜK HUN İMPARATORU ÜVEY (WUWEİ) DÖNEMİ
Ö. 105-102 BÜYÜK HUN İMPARATORU UŞİLU (OSULİ) DÖNEMİ
Ö. 102-101BÜYÜK HUN İMPARATORU GÜYLİHU (HULİHU) DÖNEMİ
Ö. 101-96BÜYÜK HUN İMPARATORU CHİETTEHU (HİYTEHU) DÖNEMİ

M.Ö. 99-97Büyük çapta ve şiddetli Hun-Çin savaşları yaşandı.
Ö. 96-85BÜYÜK HUN İMPARATORU HULUGU (HOU-LOKU) DÖNEMİ
Ö. 85-68 BÜYÜK HUN İMPARATORU HUYENTİ (HUANDİ) DÖNEMİ
Ö. 68-60 BÜYÜK HUN İMPARATORU HUYLUY (HSÜLUKUAN) DÖNEMİ
Ö. 60-58 BÜYÜK HUN İMPARATORU WUGEN ÇUTE (UYENGUYDİ) DÖNEMİ

M.Ö. 60İpek Yolu’nun Çin denetimine girmesi.

58-31 BÜYÜK HUN İMP. HUHANSİE (HO-HAN-YE, HUHANYEH) VE CİCİ (Çİ Çİ) HAN DÖNEMİ

M.Ö. 46Hun İmparatorluğu’nun Doğu ve Batı Hunları ( Hiung-nu) olarak ikiye ayrılması.

M.Ö.46Büyük Hun İmparatorluğu’nun bölünmeyle birlikte yıkıldığı tarihtir.

M.Ö. 36Batı Hun Devleti’nin( ÇİÇİ Han’ın yönetiminde iken ) yıkılması.
Ö. 31-20FUÇULEO JOTİ DÖNEMİ
Ö. 20-12 SEUSE JOTİ DÖNEMİ

M.Ö. 18Doğu Hunlarının yeniden güçlenmeleri ve bağımsızlıklarını kazanması.

M.Ö.12-8ÇEYA JOTİ DÖNEMİ

M.Ö.8 – M.S.13 ÜÇJOLU JOTİ DÖNEMİ

M.Ö. 6Hz. İsa’nın doğumu .

MİLADİ. 00 MİLADİ TAKVİMİN BAŞLANGICI

13-18 WULİU (ULUY) JOTİ DÖNEMİ

18-46 ŞİKAO (YÜ) JOTİ DÖNEMİ

27 Hz.İsa’nın Semaya Kaldırılışı. Hz.İsa’ nın peygamberliğine inanan on iki yakınına İsa’nın havârileri denir. Bunlar: André, Jacques, Jean, Pierre, Philippe, Barthélémy, Matieu, Thomas, Jacques, Simon, Jude ve Judas’tir. Bunlardan, dördü olan, Petrus (Pierre), Yohanna (Jean), Mattâ (Mathieu) ve Toma (Thomas), birer İncil yazmışlardır. İsa’nın peygamber oluşu ve ümmetine tavsiyeleriyle keramet ve mucizeleri bu kitaplarda gösterilmiştir. Aralarında ufak tefek farklar olduğu için, dördü birden İncil’i teşkil eder.

33Hz. İsa’nın annesi Hz. Meryem’in vefatı.

46 WUTAHİTO DÖNEMİ

46-83 PUNU (POU-NOU) DÖNEMİ

48 Hun İmparatorluğu’nun, Kuzey ve Güney Hunları olarak ayrılması.

83-93 PUNU’NUN ÜÇ OĞLU DÖNEMİ

93 GüneyHunları, Çinliler ve Sienpilerden yardım alarak Kuzey Hunları yenmesi ve dağıtması. Bu Kuzey Hunları Batıya Hazarın Kuzeyine göç edecek ve Avrupa Hunları olarak tarih sahnesine çıkacaklar.

93-150 Büyük Hun Konfederasyonun dağılması, Hunların ülkelerindeki son dönemleri

150Kuzey Hun Devleti’nin yıkılması, topraklarının Sienpiler tarafından işgali. Yeni Hun göçü, Güney Kazakistan ve Başkırt ülkesine göç

156-233 Sienpi egemenliği dönemi

188 Çin’de Han sülalesinin zayıflaması; Orta Çin’de OU Sülalesi, Kuzey Çin’de WEİ Sülalesi boy gösterdi.

216 Güney Hun Devleti’nin Çin tarafından ortadan kaldırılması. Hun ülkesine Sienpiler hakim oldu.

224 Sasani Devleti’nin kurulması.

235 Orta Asya egemenliğinin Sienpiler’den Tabgaçlar’ın (Topalar) eline geçmesi.

250Juan Juan’ların tarih sahnesine çıkması, bu kavim daha sonra Avarlar (Apar) ismiyle tanınacaktır.

266Moğolistan’da egemenlik Sienpiler’e geçmiştir.

275 Mani dininin ( Maniheizm) yaklaşık olarak doğuş yılları. VIII ve IX yy’ da Türkler arasında yayılmaya çalışılmış ama çok rağbet görülmemiştir.

283 Eski Yen Krallığı’nın Güney Mançurya’da kurulması.

313Hristiyanlığın Roma’da serbest bir din olarak kabul edilmesi.

AVRUPA ( BATI ) HUN İMPARATORLUĞU (374-469)

370 Batı (Avrupa) Hunları’nın siyasi bir güç olarak belirmesi.

374-415HUNLARIN YAYILMA DÖNEMİ

375 Kavimler Göçü.

395 Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılması.

415-434 MUNCUK VE KARDEŞLERİ DÖNEMİ

434-445BİLEDA VE ATTİLA DÖNEMİ

445-453ATTİLA DÖNEMİ

447 Attila’nın Doğu Roma Seferi.

451 Attila’nın Batı Roma (Galya) seferi.

452 Attila’nın İtalya Seferi.

453 Attila’nın vefatı.

AKHUN İMPARATORLUĞU (420-562)

420-470 AHŞUNVAR DÖNEMİ

HAZAR İMPARATORLUĞU (468-965)

476 Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılması.

470-502 TORAMAN DÖNEMİ

502-530 MİHİRAKULA DÖNEMİ

530-562 AKHUNLARIN YIKILIŞ DÖNEMİ

AVRUPA AVAR İMPARATORLUĞU (565-803)

565-602 BAYAN KAĞAN DÖNEMİ

476 Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılması.

GÖKTÜRK İMPARATORLUĞU (552-745)

552-553 BUMİN KAĞAN DÖNEMİ

552 Göktürk Devleti’nin kurulması.

553-576 İSTEMİ KAĞAN DÖNEMİ

557 Akhunlar Devleti’nin yıkılması.

571 ( 20 Nisan ) Hz. Muhammed Mustafa S.A.V. doğdu.

576-581 TAPAR (TAPO) KAĞAN DÖNEMİ

581-587 İŞBARA KAĞAN DÖNEMİ

582 Göktürk İmparatorluğu’nun ikiye ayrılması.

587-603 DURAKLAMA DÖNEMİ

603-647 ÇİNE BAĞLILIK DÖNEMİ

622 ( Temmuz) Hz.Muhammed’in S.A.V. Hicret sırasında inşa edipiçinde ashabıyla birlikte namaz kıldığı, İslam tarihinin ilk mescidi kabul edilen Küba Mescidi inşa edildi.

630 ( 11 Ocak ) Mekke’nin Müslümanlar tarafından Fetih Suresi eşliğinde teslim alınışı.

630 Doğu Göktürklerin Çin egemenliği altına girmeleri

647-682 DOĞU KAĞANLIĞININ OLMADIĞI DÖNEMİ

681 İkinci Göktürk Devletinin kuruluşu.

682-691 İLTERİŞ KUTLUK KAĞAN DÖNEMİ

682 Kutluğ İlteriş’in Göktürkleri canlandırması

691 İlteriş Han’nın ölümü ve yerine Kapağan’ın geçmesi.

691-716 KAPAĞAN KAĞAN DÖNEMİ

707-714 İslam orduları ile Hazarlar arasında karşılıklı başarıların olduğu savaş dönemi

709Bilge Kağan Yazıtı. Bu yazıttan alıntılar: 27 Yaşımda Kırgız’a doğru ordu sevk ettim… Kögmen ormanını aşarak yürüyüp Kırgız Kavmini uykuda bastım. Kağan ile Songa ormanında savaştım. Kağanı öldürüp ilini aldım.

711(19 Temmuz)Tarık Bin Ziyad komutasındaki İslam ordusu Cebeli Tarık Boğazı’ndan İspanya’ya geçip Malaga, Gırnata ve Kurtuba’yı alarak Rio Barbate kıyısında Vizigot Kralı Roderick komutasındaki Hristiyan ordusunu mağlup etti.

711-712 Göktürklerin Sogd ülkesini ele geçirmesi

712 Oğuzların Orta Asya’da etkinlik kazanmaları.

716-734BİLGE KAĞAN DÖNEMİ

720 Tonyukuk Bengütaşının yazılması

725 Tonyukuk’un ölüm yılıdır.

731 Ongin Yazıtı

731Kültigin’in ölüm yılıdır.

732 Kültigin Bengütaşı

732Puvatya Savaşı.( 10 Ekim ) Endülüs Emevileri ile Fransız Frankları arasında olmuştur. Emeviler yenilmiştir.

744 İkinci Göktürk Devleti’nin yıkılışı. Uygur Devleti’nin kuruluşu.

UYGUR İMPARATORLUĞU (745-940)

745-747 KUTLUĞ BİLGE KÜL KAĞAN DÖNEMİ

747 Bilge Kül Kağan’ın ölüm yılıdır.

747-759 İL ETMİŞ BİLGE BAYAN ÇUR KAĞAN DÖNEMİ

751 Talas Savaşı. Çin ile Abbasiler ve Karluklar arasında oldu. Müslümanlar galip geldi.

759-840 BÖGÜ KAĞAN VE SONRASI DÖNEMİ

791 Avarların Franklara yenilmesi

795-796 791 yılındaki yenilgiden sonra Avarların Hristiyanlığı kabul etmesi

805 Frankların, Avar Devleti’ne son vermeleri.

826 Kara Balgasun yazıtı.

840 Uygur Devleti’nin yıkılışı. Kırgızların devlet kurmaları. Karahanlar Devleti’nin kuruluşu.

KARAHANLILAR DEVLETİ ( 840-1040 )

868 Tolunoğulları Devleti’nin kuruluşu.

875 Samanoğulları Devleti’nin kuruluşu.

893 Samanoğullarının Talas’ı zapt etmeleri üzerine Karahanlı Han’ı Oğulcak’ın başkentini Talas’tan Kaşgar’a taşıması.

900- 1150 Türkler’in Müslümanlığa girme süreci

905 Tolunoğulları Devleti’nin yıkılışı.

906 Çin’de T’ang Sülalesinin sona ermesi.

920 Alevilerin Horasan’ın başlıca şehirlerini işgal etmeleri.

920-950 Oğuzların İslam’ı kabulü ve tarih sahnesindeki önemlerinin artması.

920DUKAK BEY DÖNEMİ (Bu seneye kadar ileride kurulacak Selçukluların idarecisi )

920-1009 SELÇUK BEY VE OĞULLARI DÖNEMİ

Şelçuk Bey’in üç oğlundan İsrail (Arslan Bey), Mikail, Musa’dan başka dördüncü oğlu Yusuf’tur. Yusuf ölen kardeşi Mikail’in eşiyle evlenmiştir. Bu evlilikten İbrahim Yinal dünyaya gelmiştir. İbrahim Yinal ile Tuğrul ve Çağrı Beyler aynı anneden olmaları münasebetiyle kardeş, babalarından dolayı da amca çocuklarıdır. Yani anne bir baba ayrı kardeşlerdir.

934 İhşidiler( Akşitler ) Devleti’nin kuruluşu.

947-960 Çin’de Muahhar Han Sülalesinin sona ermesi.

GAZNELİLER İMPARATORLUĞU (962-1187)

969İhşidiler Devleti’nin yıkılışı.

970-1040 Macarların yerleşikliğe geçmeleri, Hristiyan olmaları


998-1030 GAZNELİ MAHMUD DÖNEMİ

999 Samanoğulları Devleti’nin yıkılışı. Karahanlıların Samani devletini yıkmaları ile Müslüman Türklere İslam ülkeleri yolu açılmıştır.

1007 Selçuk Bey’in vefatı.

1008 Belh Savaşı. Gazneli Mahmud Karahanlıları yendi.

1009-1040TUĞRUL VE ÇAĞRI BEYLER DÖNEMİ

1015 Çağrı Beyin Anadolu’ya gelmesi.

1021Türkler ile Kürtler arasında ilk ilişkiler 1040’dan sonra başlamaktadır. Ancak ondan önce ilk karşılaşmaları 1021 de bir Kürt Şehri olan Hemadan da meydana gelen kargaşada olmuştur. (1400’lü yıllara kadar Hemadan bir Kürt şehri olarak kalmaya devam etmiştir.)

1029 Çağrı Bey’in oğlu Alp Arslan’ın doğumu.

1030 Selçuklu kuvvetlerinin Karahanlıları bozguna uğratmaları

1030 Gazneli Sultan Mahmut’un Ölümü.

1032 Harezm valisi Altuntaş’ın Buhara hâkimi Ali Tekin ile Debûsiye’de savaşı; Arslan Yabgu’nun hapiste bulunduğu Kalincar kalesinde ölümü.

1035 Buhara hâkimi Ali Tekin’in ölümü. Harezm valisi Harun’un öldürülmesi.


1036 Türkmenlerin büyük bir bölümünün Azerbaycan’a, gelmeleri.

1038 Türkmenlerin Tiflis’i kuşatan Bizans komutam II. Bagrat’ı bozguna uğratıp geri çekilmek zorunda bırakmaları; Beyhak kentinde Tuğrul Bey adına hutbe okunması.

1040 ( 24 Mayıs ) Dandanakan Savaşı ve Gaznelilerin mağlubiyeti, ( Gazneli (1.) Mesudile Tuğrul ve Çağrı Beyler arasında )Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşu.Tuğrul Bey daha sonra Horasan’a hakimolmuş ve yüzünü batıya dönmüş. Tamda bu dönemde tarihte Türkler ile Kürtlerin ilk karşılaşmasına rastlanmaktadır.

BÜYÜK SELÇUKLU İMPARATORLUĞU (1040-1157)

1040-1063 TUĞRUL BEY’İN İMPARATORLUĞU DÖNEMİ

KİRMAN SELÇUKLULARI ( 1041-1187 )

1041-1073 KİRMAN SELÇUKLULARI SULTANI KAVURD DÖNEMİ

1041 Sultan Tuğrul’un Gürcan ve Taberistan’ı fethi; sultan Tuğrul adına Nişabur’da para basılması.

1042 Karahanlıların Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmesi

1042 Sultan Tuğrul’un Selçuklu başkentini Nişabur’dan Rey’e nakli ve burada, adına para bastırması; bir kısım Türkmenlerin Beçni Kalesine saldırmaları.

1047-1048 Bizans ordusunun şehzade Hasan komutasındaki Selçuklu kuvvetlerini Büyük Zap Suyu yörelerinde yenilgiye uğratması ve şehzade Hasan’ın şehit edilmesi.

1048 Pasinler Savaşı.(18 Eylül) Büyük Selçuklu Devleti Bizans İmparatorlu Ve Gürcü Krallığını mağlup edip Anadolu’ya yerleşmeye başladı.

1048 El-Biruni’nin vefatı. Kendisi dönemin ünlü İslam düşünürü, tarihçi, matematikçi ve tıpçı

1049 Kürt Mervani Emirliği Tuğrul Bey’e tabiyet biçiminde Selçuklulara bağlanmıştır.

1054 Sultan Tuğrul’un ilk Anadolu seferi.

1055 Tuğrul Beyin Bağdat’a girmesi.

1058-1111 İslam felsefecisi Gazali’nin yaşamı.

1063 Tuğrul Beyin vefetı.

1063-1072BÜYÜK SELÇUKLU SULTANI ALPARSLAN DÖNEMİ

1067 Alp Arslan’ın Türkistan Seferi.

1070 Balasagunlu Yusuf’un Kutatgu Bilig’i tamamlaması

1071 Malazgirt Savaşı. Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan ve Kürt emirlikleri ile Bizans imparatoru IV. Romen Diyojen ve Peçenek, Kuman paralı askerleri arasında olmuştur. Anadolu’nun kapıları bu zaferle Türklere açılmıştır.

1072-1092 BÜYÜK SELÇUKLU SULTANI I. MELİKŞAH DÖNEMİ

1072 Alp Arslan’ın vefatı. Melikşah’ın hükümdar olması.

1072-1157 Gazneli Devletinin Selçuklu Egemenliği Dönemi

1073-1097 KİRMAN SELÇUKLULARI SULTANI KAVURD’UN 3 OĞLU DÖNEMİ

1075 Süleyman Şahın İznik’i alması.

TÜRKİYE ( ANADOLU ) SELÇUKLULARI (1077-1308)

1077 Türkiye (Anadolu) Selçukluları Devleti’nin kurulması.

1077-1086 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI SÜLEYMAN ŞAH DÖNEMİ

SURİYE SELÇUKLULARI (1078-1117)

1078-1095 SURİYE SELÇUKLU SULTANI TUTUŞ DÖNEMİ

1086Türkiye (Anadolu) Selçukluları Devleti’nin kurucusu Gazi Süleyman Şahın vefatı.

1086-1092 TÜRKİYE SELÇUKLULARI’NDA FETRET DEVRİ

1090 Hasan Sabbah’ın Kazvin Havalisinde ele geçirdiği Alamut Kalesine yerleşmesi

1092 Melikşah’ın vefatı.

1092-1107 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI I. İZZETTİN KILIÇASLAN DÖNEMİ

1092-1094 BÜYÜK SELÇUKLU SULTANI MAHMUD DÖNEMİ

1095-1113 SURİYE SELÇUKLU SULTANI RIDVAN – DAKAK KARDEŞLER DÖNEMİ

1096 Haçlı Seferlerinin başlaması, Anadolu Selçuklu hükümdarı Kılıç Arslan, Keşiş Pierre yönetimindeki ilk istila ordusunu Yalova yakınlarında imha etti.

1097 – Birinci büyük Frenk seferi. İznik’i haçlılara bırakmak zorunda kalan Kılıç Arslan, 600 bin kişilik haçlı ordusuna Eskişehir’de yenilir. Bu kalabalıkla baş edemiyeceğini anlayan Kılıç Arslan yıpratma savaşı başlatır.

1098 – Frenkler önce Urfa’yı, sonra Antakya’yı alırlar ve yardıma gelen Musul emiri Kürboğa komutasındaki İslam ordusunu mağlup ederler. Maara’da yamyamlık vakaları görülür.

1099( 15 Temmuz) 1. Haçlı Seferi.Kudüs düşer, Haçlıların eline geçer. 70 bin kişilik şehir halkının tamamı kılıçtan geçirilir. Böylece Kudüs sadece Katolik ahaliye sahip olur. Kudüs’ü kurtarmaya gelen Mısır ordusu yenilir.

1113-1117 SURİYE SELÇUKLU SULTANI ALPARSLAN – SULTANŞAH KARDEŞLER

IRAK SELÇUKLULARI (1117-1194)

1117-1131 IRAK SELÇUKLU SULANI MAHMUD DÖNEMİ

1094-1104 BÜYÜK SELÇUKLU SULTANI RÜKNEDDİN BERKİYARUK DÖNEMİ

1104-1105 BÜYÜK SELÇUKLU SULTANI II. MELİKŞAH DÖNEMİ

1105-1117 BÜYÜK SELÇUKLU SULTANI MEHMED TAPAR DÖNEMİ

1107-1116 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI KUDBEDDİN MELİKŞAH DÖNEMİ

1107 Türkiye (Anadolu) Selçukluları Devleti Sultanı I. Kılıç Arslan’ın vefatı.

1128 – Frenklerin başarısız Şam saldırısı. Zengi Halep hakimi olur.

1131-1151 IRAK SELÇUKLU SULTANI DAVUD VE AMCALARI DÖNEMİ

1116-1156 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI I. RÜKNEDDİN MESUD DÖNEMİ

1117-1157 BÜYÜK SELÇUKLU SULTANI SENCER DÖNEMİ VE SELÇUKLULARIN SONU

1141 Katvan Savaşı. (23 Haziran) Büyük Selçuklu Devleti le Karahitaylar arasında yapıldı. Karahitaylar kazandı.

1144 Musul Atabeyinin Urfa’yı Haçlılardan geri alması. Zengi Urfa’yı ele geçirip doğudaki dört Frenk devletinden birini yıkar.

1146 – İmameddin Zengi Frenk bir köle tarafından öldürülür. Oğlu Nureddin Halep’te onun yerine geçer.

1147 II. Haçlı Seferi.

1151-1159 IRAK SELÇUKLU SULTANI MAHMUD’UN DİĞER OĞULLAN DÖNEMİ

1156-1192 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. İZZETTİN KILIÇASLAN DÖNEMİ

HAREZMŞAHLAR İMPARATORLUĞU (1157-1231)

1157-1172 HARZEMŞAH SULTANI İL ARSLAN DÖNEMİ

1159-1194 IRAK SELÇUKLULARINDA ATABEYLERİN EGEMENLİĞİ DÖNEMİ


1157 Sultan Sancar’ın vefatı. Büyük Selçuklu Devleti’nin parçalanması.

1163 – 1169 Mısır için mücadele. Sonunda yarışı Nureddin’in komutanı Şirkuh kazanır, vezir ilan edilir, fakat 2 ay sonra ölür. Yerine yeğeni Selahaddin geçer.

1171Fatımiler Devleti’nin yıkılışı. Selahaddin Eyyubi son vermiştir. Tek başına Mısır’ın halifesi olunca Nureddin ile ihtilafa düşer.

1172 HARZEMŞAH SULTANI SULTAN ŞAH DÖNEMİ

1172-1200 HARZEMŞAH SULTANI ALÂADDİN TEKİŞ DÖNEMİ

EYYÛBÎLER İMPARATORLUĞU (1174-1250)

1174 Senesinde kurulan Eyyubiler Devleti yönetici ve yönetim kadrosu Kürt olduğu için aslında bir Kürt Devleti’dir.Çünkü o dönemde, o bölgede kurulan önceki ve sonraki devletler kurucusunun soyuyla anılmaktaydı. Ancak, Türk tarihçiler Mısır’da kurulduğu ve halkının çoğunluğu Arap olduğu ve devlet yönetim kültür ve medeniyeti Türklerden alındığı için, yine Selahaddin Eyyubi ve ailesinin daha önce Türk beyliğinde ( Zengiler Atabeyliği ) üst düzey yönetici ve ordu komutanı olduğu için en önemlisi de o zaman devletlerbazen etnik unsurla bazen de din unsuruyla tanındığı için Türklüğü de Müslümanlıkla eşdeğer gördükleri için Eyyûbî Devletini Türk kabul etmişlerdir.

1174-1193 EYYÛBÎLER SULTANI SELÂHADDİN EYYÛBÎ DÖNEMİ

1174 Nureddin’in ölümü, Selahaddin Şam’ı ele geçirir.

1176 Miryokefalon Savaşı.Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı II.Kılıçarslan Bizans İmparatoru Manuel Komnenos’u mağlup etmiştir.

1177 Montgisard Muharebesi, Kudüs Krallığı ile Eyyubiler arasında olmuştur. Selahaddin Eyyubi ağır bir yenilgi almıştır.

1183 Selahaddin Halep’i de ele geçirerek Mısır ve Suriye’yi tek çatı altında toplamayı başarır.

1187 Hıttin Muharebesi, Kudüs Krallığı ile Eyyubiler arasında olmuştur. Selahaddin Eyyubi kesin bir zafer kazanmıştır. 17 bin Haçlı askeri öldürülmüş, Kudüs Kralı Luzinyalı Guy esir düşmüştür. Kudüs Haçlılardan geri alınmıştır.

1189 III. Haçlı Seferi.

1190-1192Selahaddin Akka’da yenilir. İngiltere Kralı Aslan Yürekli Richard’ın müdahalesi sayesinde Frenkler birçok şehri sultandan geri alır, ama Kudüs’ü alamazlar.

1192-1196 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ

1193–Hayatını Müslümanlar’ın siyasi birliğine adayan Selahaddin Eyyubi 55 yaşında Şam’da ( 4 Mart günü )vefat eder. Birkaç yıl süren taht kavgasından sonra yönetimi kardeşi El-Adil alır.

1193-198 EYYÛBÎLER SULTANI AZİZ OSMAN BİN SELAHADDİN DÖNEMİ

1196-1204 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. RÜKNEDDİN SÜLEYMAN DÖNEMİ

1198-1200 EYYÛBÎLER SULTANI MANSUR BİN AZİZ DÖNEMİ

1200-1218 EYYÛBÎLER SULTANI I. ADİL DÖNEMİ

1200-1220 HARZEMŞAH SULTANI ALÂADDİN MUHAMMED DÖNEMİ

1201 Saltuklular Beyliği’nin sona ermesi.

1204-1205 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI III. İZZETTİN KILIÇASLAN DÖNEMİ

1204 IV. Haçlı Seferi. Haçlılar İstanbul’u görülmemiş bir şekilde talan etmişç vahşetle insanları kılıçtan geçirmiştir.İstanbul’da Latin Krallığı’nın kurulması.

1205-1211 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ (.2KEZ )

1206 Delhi Türk Sultanlığı’nın kurulması.

1207 Cengiz Hanın Moğol İmparatorluğu’nun kurması.

1209 Hacı Bektaş Veli’nin Nişabur’da doğumu.

1211-1220 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI I. İZZETTİN KEYKÂVUS DÖNEMİ

1212 Karahanlılar Devleti’nin yıkılışı.

1215 Magna Carta’nın ( Büyük Ferman ) ilanı. İngiltere Kralı Yurtsuz John imzalamıştır. Avrupa’da demokrasiye geçişte ilk aşamadır.

1218-1238 EYYÛBÎLER SULTANI KÂMİL BİN ADİL DÖNEMİ

1220-1231 HARZEMŞAH SULTANI CELÂLEDDİN HARZEMŞAH DÖNEMİ

1220-1236 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI I. ALÂADDİN KEYKÜBAT DÖNEMİ

1227 Cengiz Hanın vefatı. Moğol birliğinin dörtlü yönetime ayrılması

1229 Büyük Moğol Kurultayı ve Ögeday’ın Han olması.

1230 Yassıçimen Savaşı. Harzemşahlar’ı Türkiye Selçuklu ve Eyyubi ittifakı mağlup etmiştir.

1231 Celaleddin Harzemşah’ın vefatı.

ALTINORDU DEVLETİ (1236-1502)

Bir Türk-Moğol hanlığıdır. Moğol İmparatoru Cengiz Han ölmeden önce topraklarını oğulları arasında paylaştırmıştır. Bu devletin toprakları büyük oğlu Cuci ( Çoçi ) Han’a verilmiştir.

1236-1256 ALTINORDU HANI BATUHAN DÖNEMİ

1236-1246 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ

1237 I. Alaeddin Keykubad’ın vefatı.

1238-1240 EYYÛBÎLER SULTANI II. ADİL DÖNEMİ

1240-1249 EYYUBİLER SULTANI SALİH EYYUB DÖNEMİ

1240 Baba İshak ayaklanması

1240-1320 Yunus Emre’nin yaşamı

1243(3 Temmuz) Kösedağ Savaşı ile Moğollar Anadolu Selçuklu Devleti’ni mağlup etmiştir.Mağlubiyet sonrası Anadolu Selçukluları için yıkılma süreci başladı.

1246-1246 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. ALÂADDİN KEYKÜBAT DÖNEMİ

1246 II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in vefatı.

1248 – 1250 Fransa kralı IX. Louis Mısır harekatı sırasında esir edilir. Eyyubi hanedanlığı yıkılır, yerlerini Memlukler (Kölemenler) alır.

1246-1255 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. İZZETTİN KEYKÂVUS DÖNEMİ(2. Kez 1257-1261)

MEMLÛK ( KÖLEMENLER ) DEVLETİ (1250-1517)

1250-1382 Memluk Devleti iki farklı teşekkülde tarihte var olmuştur. Birinci Dönem, 1250-1382TÜRK (BAHRÎ) MEMLÛKLARI, Halkın çoğu Arap olan bu devlette iktidar kadro Türk ağırlıklı kölelikten terfi ederek gelen komutanların elindeydi. Devletin kurucu Türk komutan Aybeg’ tir. 1382 senesinden itibaren Sultan Berkuk İkinci Memluk Dönemini başlatacak ve Çerkez Memluklar olarak 1517’ye kadar devam edecektir.

1249-1250 EYYÛBÎLER SULTANI MUAZZAM TURANŞAH DÖNEMİ

1250 Mısır’da Eyyubi Devleti’nin yıkılışı ve Kölemenler Devleti’nin kuruluşu

1250-1254 EYYÛBÎLER SULTANI EŞREF MUSA DÖNEMİ

1250-1259 MEMLUK SULTANI AYBEG VE OĞLU DÖNEMİ

1254 Tarihinde Eşref Musa’nın Eyyubi tahtından indirilmesiyle Eyyubi egemenliği Mısır’da resmen bitti. Ancak Eyyubiler ismi küçük emirlikler şeklinde 1524 yılına kadar Eyyubi Krallıkları olarak varlığını sürdürecektir.

1256-1257 ALTINORDU HANI SARTAK DÖNEMİ

1256-1257 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI IV. RÜKNEDDİN KILIÇASLAN DÖNEMİ

1257-1261 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. İZZETTİN KEYKÂVUS DÖNEMİ (2. Kez)

1257-1267 ALTINORDU HANI BERKE HAN DÖNEMİ

1258 – Cengiz Han’ın torunu Moğol Hükümdarı Hülagü Han, Bağdat’ı 200 bin kişiyi öldürerek, ahaliyi kılıçtan geçirirek alır ve halifeyi öldürtür. Bağdat kütüphanesini yakar.

1259-1260 MEMLUK SULTANI SEYFÜDDİN KUTUZ DÖNEMİ

1259-1368 Çin’de Moğol Yüan Sülalesi

1260-1279 MEMLUK SULTANI BAYBARS VE OĞLU DÖNEMİ

1260 Ayn-ı Calut Savaşı. Halep’i ve Şam’ı işgal eden Moğol ordusu, Ayn Câlut’ta yenildi. Baybars Memlûk Sultanlığı’nın başına geçti.

1261-1266 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI IV. RÜKNEDDİN KILIÇASLAN DÖNEMİ ( 2.Kez )

1266-1283 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI III. GIYASEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ

1267- 1291 ALTINORDUDA MENGÜ TEMİR, TUTA MENGÜ,TELEBOĞA DÖNEMLERİ

1270 Son Haçlı seferi’nin yapılması

1273 Mevlana Celaleddin Rumi’nin ölümü

1277 Baybars’ın Anadolu’ya gelmesi. Karamanoğlu Mehmet Beyin Türkçeyi resmi dil ilan etmesi.

1279-1341 MEMLUK SULTANI KALAVUN VE SONRASI DÖNEM


1283-1298 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. GIYASEDDİN MESUD DÖNEMİ

1289 Memluk Sultanı Kalamun, Trablusşam’ı ele geçirir.

1291-1312 ALTINORDU SULTANI TOKTA HAN DÖNEMİ

1291 Memluk Sultanı Kalamun’un oğlu sultan Halil, Akka’yı alıp Doğu’daki 200 yıllık Haçlı macerasına son verir.

1298-1302 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI III. ALÂADDİN KEYKÜBAT DÖNEMİ

OSMANLI İMPARATORLUĞU (1299-1922)

1299-1324 OSMANLI DEVLETİ OSMAN BEY DÖNEMİ

1300 Altınordu Hanı Tokta Han kendisine bağlı olan Emir Nogayın çok güçlenmesi üzerine onunla savaşıp onu öldürmesi.

1300-1312 Karamanoğlu Mahmud Bey dönemi

1302 Koyunhisar Savaşı.Osmanlı Devleti Bizans’ı mağlup etti.

1302-1308 TÜRKİYE SELÇUKLULARI SULTANI II. GIYASEDDİN MESUD DÖNEMİ ( 2.Kez )

1308 II. Mesut’un vefatı ve Türkiye Selçukluları Devleti’nin sona ermesi.

1312-1341 ALTIN ORDU HANI ÖZBEK HAN DÖNEMİ

1321 Mudanya’nın ele geçirilmesi.

1324-1362 OSMANLI DEVLETİ ORHAN GAZİ DÖNEMİ

1326 Bursa’nın Fethi. Osman Bey’in vefatı. Orhan Bey’in başa geçmesi. Bursa’da ilk Osmanlı sarayının yapılması.

1329 Pelekanon Savaşı. Osmanlı Devleti Bizans’ı mağlup etti.

1330 Aşık Paşa’nın Garib-name’yi telif tarihi

1331 İznik’in fethi. Şehir tam üç yıl kuşatıldıktan sonra fethedildi.

1331 İlk Osmanlı medresesinin İznik’te Orhan Gazi tarafından kurulması

1336 İlhanlı Devleti’nin yıkılması.

1337 İzmit’in ( Kocaeli Bölgesinin ) fethi.

1337-1453 Avrupa’da Yüzyıl Savaşları’nın İngiltere ile Fransa arasında başlaması ve sonra bütün Avrupayı etkisi altına alması.

1341-1360 ALTIN ORDU HANLARI TİNİ BEY, CANİ BEY VE ÇOCUKLARI DÖNEMİ

1341-1382 TÜRK MEMLUKLARININ YIKILIŞ DÖNEMİ

1345 Karesioğulları Beyliği’nin Osmanlı Beyliğine katılması.

1346 Orhan Gazi’nin Kantakuzenos’un kızı ile evliliği ve Bizans ile ittifakı

1350 Davud B. Mahmud el-Kayseri’nin ölümü. ( İranlı mutasavvuf )

1352 Osmanlılar’ın Cenevizliler’e Osmanlı topraklarında serbest ticaret yapma imtiyazı vermeleri

1349-1352 Bizans’a yardım için Süleyman Paşa’nın ( Orhan Gazi’nin büyük oğlu) Rumeli’ye geçişi.

1353Çimpe Kalesinin üs olarak alınışı ve Türklerin Rumeli’ye geçişi

1358 Süleyman Paşanın ölümü.

1360-1380 ALTINORDU DEVLETİNDE FETRET DÖNEMİ

Fetret döneminde 14 han tahta çıkmış 20 yıl süren bu karışıklık dönemini Timur’un desteğini alarak başa geçen Toktamış sonlandırmıştır. Osmanlı’da Yıldırım Bayezid dönemidir.

1362 Edirne’nin Fethi.

1362 Orhan Bey’in ölümü.

1362-1389 OSMANLI DEVLETİ I. MURAD HÜDAVENDİGAR DÖNEMİ

1364 Sırpsındığı Savaşı.Osmanlı Devleti’e karşı ilk Haçlı ordusu savaşıdır. Osmanlı kazanmıştır.

TİMUR İMPARATORLUĞU (1368-1507)

Fars ve İslam Medeniyeti unsurları ile Türk-Moğol devlet ve askeri teşkilat unsurlarını bünyesinde barındıran ve soyu Türk-Moğol Barlas boyuna dayanan Çağatay Emiri Timur tarafından kurulmuş bir Türk-Moğol Sünni İslam Devleti.

1368-1405 TİMUR İMPARATORU TİMUR DÖNEMİ

1369Timur’un Emir ilan edilmesi.

1371 Çirmen Savaşı. Sırp kuvvetleri Osmanlı tarafından hezimete uğratılmıştır.

1380-1396 ALTINORDU HANI TOKTAMIŞ HAN DÖNEMİ

Toktamış Han’ın başa gelmesini sağlayan Timur, ondan sonra Altınordu Devleti’ne yaptığı seferlerle önce zayıflatmış, sonraları parçalanmasına sebep olmuştur. Altınordu Devleti topraklarında Kazan Hanlığı, Kırım Hanlığı, Astrahan Hanlığı, Nogay Hanlığı ve Sibir Hanlığı kuruldu. Daha sonra bunların tamamını kırım Hanlığı ele geçirmiş ve 1502 yılında yıkılmıştır.

1382 Senesinde Türk Memluk’ larının yerine Çerkez ( Burci )Memlukları tarih sahnesine 1517’ye kadar devam edeceklerdir.

1382-1517ÇERKEZ (BURCÎ) MEMLÛKLARI

1382-1422 ÇERKEZ MEMLUKLARI SULTANI BERKUK VE SONRASI DÖNEM

1389 I. Kosava Savaşı. I. Murat’ın ölümü

1389-1402 OSMANLI DEVLETİ I. BAYEZID (YILDIRIM) DÖNEMİ

1391 Yıldırım Beyazıd’ın İstanbul’u kuşatması.

1393 Bulgar Krallığı’na son verimesi.

1400 Timur’un Anadoluya girmesi.

1400 Bursa’da I. Bayezid tarafından Ulu Cami’nin yaptırılması; İlk Osmanlı Darü’ş-şifa’sının Yıldırım Bayezid tarafından inşa edilmesi

1402(28 Temmuz) Ankara Savaşı. Savaş, Timur ile Yıldırım Bayezid arasında Çubuk’ta başladı. Savaşa filleri ile gelen Timur galip geldi.

1402-1413 OSMANLI DEVLETİ’NDE FETRET DEVRİ

1403 Yıldırım Bayezıd’ın ölümü.

AKKOYUNLU DEVLETİ’NİN KURULUŞU ( 1403-1508 )

1406 (22 Şubat )Bilgeliği ile dünyayı aydınlatan, tarih, sosyoloji ve iktisat alanlarının öncülerinden kabul edilen Mağripli Filozof ve devlet adamı İbn Haldun Mısır’da Kahire’de vefat etti.

1409 Süleyman Çelebi tarafından Türk Edebiyatı’nda ilk mevlid örneği olan Vesiletü’n-Necat adlı eserin yazılışı; İlk besteli dini eser (Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i)

1413-1421 OSMANLI DEVLETİ I. MEHMED ÇELEBİ DÖNEMİ

1413 Çelebi Mehmet’in Osmanlı Devleti’ni yeniden bir yönetim altına toplaması.

1416 Venediklilerle ilk Deniz Savaşı.( Osmanlı-Venedik Deniz Muhaberesi ve Sulhü )

1416 Şeyh Bedreddin isyanı

1421-1451 OSMANLI DEVLETİ II. MURAD DÖNEMI

1422 II. Murat’ın İstanbul’u kuşatması.

1422-1468 ÇERKEZ MEMLUKLARI SULTANI BARSBAY VE SONRASI DÖNEM

1425 Molla Fenarı’nın Osmanlı’da ilk Şeyhülislam olarak tayini

1425 Menteşeoğulları Beyliği’ne son verilmesi.

1428 Şeybaniler Devleti’nin kurulması, Germiyanoğulları’nın Osmanlılara katılması.

1432 Fatih Sultan Mehmed’in doğumu

1436 Muiniddin B. Mustafa tarafından II. Murad’ın isteğiyle ilk Mesnevi tercümesi olan Mesnevi-i Muradiyye adlı eserin yazılışı

1444 Edirne-Sagedin Antlaşması, Varna Savaşı.

1447 Edirne’de II. Murad tarafından Üç Şerefeli Camii’nin yaptırılması

1451-1481 OSMANLI DEVLETİ II. MEHMED (FATİH SULTAN ) DÖNEMİ

1453 İSTANBUL’UN FETHİ.

1456 Kazak Hanlığı’nın kurulması.

1459 Sırbistan’ın fethi.

1460 Mora’nın fethi. İsfendiyaroğulları Beyliği’ne son verilmesi.

1461 Trabzon’un Fethi.Trabzon Rum İmparatorluğu’nun sonu .

1462 Eflak’ın Osmanlı Devletine bağlanması.

1466 Bosna ve Hersek’in fethi, Konya ve Karaman’ın fethi.

1468 Karamanoğulları’nın sona ermesi.

1468 II. Mehmed tarafından İstanbul’da Topkapı Sarayı’nın tesisi

1468-1501 ÇERKEZ MEMLUKLARI SULTANI KAYITBAY VE SONRASI DÖNEM

1469 Karakoyunlular Devleti’nin yıkılışı.

1473 (11Ağustos) Otlukbeli Savaşı. Fatih Sultan Mehmet ile (Akkoyunlu Devleti )Uzun Hasan arasında olmuş.Fatih galip gelmiştir.

1474 Ali Kuşçu’nun ölümü

1475 Kırım Hanlığının Osmanlı Devletine bağlanması.

1476 Boğdan’ın Osmanlı Devleti’ne Bağlanması.

1478 Arnavutluk’un fethi.

1479 Osmanlı-Venedik Sulhü ile Fatih’in Venedikliler’e Trabzon ve Kefe’de ticaret yapma hakkı tanıyan ahidname vermesi

1480 İtalya seferi ve Otranto’nun alınması.

1480 Kadı askerliğin Rumeli ve Anadolu olarak ikiye ayrılması

1481-1512 OSMANLI DEVLETİ II. BAYEZID DÖNEMİ

1481 Fatih Sultan Mehmet’in ölümü. II. Beyazid’ın padişah olması.

1482 Cem Sultan’ın mağlubiyeti, Rodos’a ilticası

1484 II. Beyazid’in Boğdan seferi.

1484-1488 Edirne’de Hayreddin’in II. Bayezid’in Külliyesi’ni inşası

1486 Musiki ile tedavi yapan ilk devlet hastanesi (Edirne, II. Bayezid Külliyesi Şifahanesi)

1492 İspanya’dan çıkarılan Yahudiler’in de Osmanlı Devleti’nin himayesine girmesi

1495 Cem Sultan’ın ölümü.

1497 İlk Rus elçisinin İstanbul’a gelişi

1498 Hint deniz yolunun bulunması.

1500 Modon, Navarin ve Koron’un Osmanlı tarafından alınışı

1501-1516 ÇERKEZ MEMLUKLARI SULTANI II. KANSUK GAVRÎ DÖNEMİ

1502Akkoyunlular Devleti’nin yıkılışı.

1506-1507 TİMUR İMPARATORU MÜZAFFER HÜSEYİN DÖNEMİ

1507 Özbekler, Timur Devleti’nin hakimiyetine son verdi. Son Timur hanedanı Babürler burada bir daha hakimiyet kuramayacağını anlayınca Hindistan’a gittiler ve orada 1526 yılında Babür İmparatorluğunu kurdular.

1511 Şahkulu Kızılbaş lideri II.Bayazıd’e karşı İsyana kalkışıyor.

1512-1520 OSMANLI DEVLETİ I. SELİM ( YAVUZ SULTAN ) DÖNEMİ

1514 Çaldıran Savaşı. Yavuz Sultan Selim Şah İsmail’i kesin olarak mağlup ediyor.

1516-1517 ÇERKEZ MEMLUKLARI SULTANI II. TUMANBAY DÖNEMİ

1516Mısır Seferi ve Mercidabık Zaferi.

1517 Ridaniye Savaşı. Memlük Devleti’nin sona ermesi. Halifeliğin Osmanlı’lara geçmesi.

1517 Piri Reis’in Mısır’da Yavuz Sultan Selim’e ilk dünya haritasını sunması

1520-1566 OSMANLI DEVLETİ KANUNÎ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ

1520 Yavuz Sultan Selim’im ölümü,Kanuni Sultan Süleyman’ın padişah olması.

1522 Rodos’un fethi.

1525 İlk Fransız elçisi İstanbul’da

1525 Yeniçeri isyanı

BÂBÜR İMPARATORLUĞU (1526-1857)

1526-1530 BÂBÜR İMPARATORU BÂBÜRŞAH DÖNEMİ

1526Şeyhülislam Zembili Ali Efendi’nin ölümü

1526 Mohaç Savaşı. Macaristan Osmanlı topraklarına katıldı.

1527 (1 Temmuz) Dünyanın ilk Protestan Üniversitesi Marburg Philips Üniversitesi Almanya’da kuruldu.

1528 Piri Reis’in Kanuni Sultan Süleyman’a ikinci dünya haritasını takdim etmesi

1529 I. Viyana kuşatması. ( Kanuni Döneminde)

1530-1560 Matrakçı Nasuh’un tarihçi, hattat ve ressam olarak faaliyet göstermesi

1530-1556 BÂBÜR İMPARATORU HÜMAYUN ŞAH DÖNEMİ

1532 Kanuni’nin Almanya seferi.

1533 Barbaros Hayrettin Paşa’nın İstanbul’a gelmesi.

1534 Kanuni’nin Irakeyn seferi. Bağdat’ın fethi. Barbaros Hayrettin Paşa’nın Kaptan-ı Deryalığa ve Cezayir Beylerbeyi olması.

1536 Fransızlara kendi bayrakları ile Osmanlı limanlarında ticaret hakkı veren ahidname verilmesi

1536 Veziriazam İbrahim Paşa’nın idamı

1538 Preveze Deniz Zaferi. Birinci Hint seferi.

1541 Macaristan’ın Osmanlı Topraklarına katılması.

1543 Estergon’un ve İstolni Belgrad’ın fethi

1547 Avusturyalılar’a Osmanlı topraklarında emn ü aman üzere ticaret yapma hakkının tanınması

1548 İkinci İran seferi

1551 Trablusgarp’ın fethi, İkinci Hint seferi.

1552 3. Hint seferi.

1553 Kanuni’nin Nahçivan seferi, Dördüncü Hint seferi.

1555 İlk Osmanlı-İran antlaşması , Amasya Müsalahası

1555 Ogsburg Antlaşmasıyla yeni ortaya çıkan mezhepler Protestan Mezhebi olarak tanındı.


1556-1605 BÂBÜR İMPARATORU I. CELÂLEDDİN EKBER ŞAH DÖNEMİ

1557 Dokuzuncu Akdeniz seferi, Fas’ın fethi

1557 Süleymaniye külliyesinin açılışı

1558 Taşköprülüzade Ahmed efendi’nin Şakayık-ı Nu’maniye telifi

1558 Arifi’nin Süleyman-name’sinin tamamlanması

1559 Şehzade Bayezid ve II. Selim’in Konya Ovasındaki savaşı ve Bayezid’in yenilerek İran’a sığınması

1560 Cerbe Deniz seferi, muharebesi ve zaferi. Kaptan-ı Derya Piyale Paşa ile İspanya önderliğindeki Haçlı donanması arasında oldu.

1565 Malta seferi, Turgut Reis’in şehit düşmesi. Başarısız Malta kuşatması

1566 Kanuni Sultan Süleyman’ın son seferi Zigetvar seferi ve vefatı.

1566-1574 OSMANLI DEVLETİ II. SELİM (SARI) DÖNEMİ

1568 Davud el-Antaki’nin Tezkire adlı eserini telif etmesi

1568 Yemen’in fethi.

1569 Osmanlı hakimiyetinin Uzak Doğuya yayılması. Sumatra seferi.

1571 Kıbrıs’ın Fethi ve İnebahtı Deniz Savaşı (mağlubiyeti)

1574-1595 OSMANLI DEVLETİ III. MURAD DÖNEMİ


1574 Tunus’un fethi. II. Selim’in ölümü. III. Murat’ın padişah olması.

1575 Lehistan’ın Osmanlı himayesine alınması.

1575 Edirne’de Mimar Sinan eliyle II. Selim için Selimiye Camii’nin inşası.

1578 Fas’ta el-Kasrü’l-kebir Zaferi

1578-1590 Osmanlı-İran Savaşlarının başlaması.

1579 Sokullu Mehmet Paşanın vefatı.Osmanlı’nın Duraklama Dönemi Başlıyor.

1580 (22 Ocak ) İstanbul Rasadhanesi’nin yıktırılması

1583 (18 Kasım ) Cizvitlerin Galata’daki Saint Benoit Kilisesi’ne yerleşerek burada St. Benoit mektebini açmaları

1583 Osmanlılar İran’a karşı Meşale Zaferi’ni elde etti.

1590İran ile Osmanlı arasında Ferhat Paşa (I. İstanbul) Antlaşması ile Doğuda en geniş sınırlara ulaşıldı.

1590 Yeniçerilerin et ihtiyaçlarını karşılamak üzere gümrük resmine “zarar-ı kassabiye” adıyla %1 oranında ilave yapılması

1593Osmanlı-Avusturya’ya ( Habsburg ) Savaşları.

1595-1603 OSMANLI DEVLETİ III. MEHMED DÖNEMİ

1596 Eğri Kalesi’nin alınması,

1596 Avusturya’ya karşı Hoçova Savaşı ve zaferi

1601 Kanija savunması. Habsburgların ( Avusturya ) Kanije Kalesini 73 gün boyunca kuşatması.

1603-1617 OSMANLI DEVLETİ I. AHMED DÖNEMİ

1605-1627 BÂBÜR İMPARATORU I. CİHANGİR ŞAH DÖNEMİ

1606 Zitvatorok Antlaşması. Bu antlaşmayla Osmanlının Avusturya üzerindeki yaptırım gücü sona erdi.

1607 Kilis’te Kürt Beyi Canbolatoğlu İsyanı ve Lübnan Emiri, Maanoğlu’nun Oruç ovasında bozguna uğratılması

1609 Hollanda İspanya’dan bağımsızlığını kazandı.

1611 İran ile Nasuh Paşa Antlaşması yapıldı. Ferhat Paşa Antlaşması ile alınan yerler İran’a geri bırakıldı.

1617-1618 OSMANLI DEVLETİ I. MUSTAFA DÖNEMİ

1618 İran ile Serav Antlaşması yapıldı. Nasuh Paşa Antlaşmasının teyidi niteliğindedir.

1618-1648 Avrupa’da Mezhep Savaşları (Otuzyıl) Patlak verdi.

1621 Osmanlı-Lehistan savaşı. II. Osman’ın Lehistan seferine çıkışı (Hotin Seferi ve Antlaşması)

1618-1622 OSMANLI DEVLETİ II. OSMAN (GENÇ) DÖNEMİ

1622 II. Osman’ın öldürülmesi.

1623 I. Mustafa’nın tahttan indirilip IV. Murad’ın cülusu

1622-1623 OSMANLI DEVLETİ I. MUSTAFA DÖNEMİ ( 2. Kez )

1623-1640 OSMANLI DEVLETİ IV. MURAD DÖNEMİ

1627-1658 BÂBÜR İMPARATORU I. ŞAH CİHAN DÖNEMİ

1629 Cizvitler tarafından (İsa Tarikatı adındaki Hristiyan Tarikat), 1629’da İstanbul’da “Saint Georges” Fransız okulu ile “St. Louis Dil Oğlanlar Mektebi”nin kurulması.

1631 Tac Mahal Şah Cihan dönemine yapımına 1631’de başlanan ve 1652’de tamamlanan, eşi Mümtaz Mahal’in ölümü üzerine inşa ettirdiği UNESCO Dünya Mirasları listesinde yer alan Babür İmparatorluğu mimarisinin en önemli örneklerindendir.

1633 Kahvehanelerin kapatılması ve tütün yasağı.

1634 Osmanlı’da İlk katledilen (maktül) Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi

1635IV. Murad’ın Safevilere karşı Revan seferine çıkışı ve zaferi.

1638 Bağdat Seferi ve Bağdat’ın alınışı

1639Osmanlı İran arasında Kasr-ı Şirin Antlaşması.

1640-1648 OSMANLI DEVLETİ İBRAHİM DÖNEMİ

1643 (16 Haziran) Avustralya Kıtası keşfedildi.Aborjinlerin varlığı görüldü.

1648-1687 OSMANLI DEVLETİ IV. MEHMED (AVCI ) DÖNEMİ

1651 Kösem Sultan’ın öldürülmesi.

1656 Çınar Vak’ası ( Vaka-i Vakvakiye) Ayaklanan isyancılar, çınar ağacının dallarına asılmıştır.

1656 Köprülüler devrinin başlaması .

1658 Katip Çelebi’nin ölümü. Keşf-ü Zünun ve Cihannümanın yazarı.

1658-1707 BÂBÜR İMPARATORU I. ALEMGİR EVRENGZİB DÖNEMİ

1663 Uyvar seferi, Uyvar Kalesi’nin fethi. IV. Mehmet Dönemi Köprülü Fazıl Ahmet Paşa komutasında yapıldı.

1664 Vasvar Antlaşması. Osmanlı-Avusturya arasında yapılmıştır.

1669 Kandiye’nin alınışı, Girit’in tamamıyla Osmanlı hakimiyetine girişi

1672 Bucaş Antlaşması. Osmanlı-Lehistan (Polonya) arasında yapıldı. Osmanlı’nın toprak kazandığı son Antlaşma.

1673 Fransız tüccarının ödediği gümrük resminin %3’e indirilmesi

1676 Osmanlı-Lehistan sulhü : Zorawna Antlaşması
1678 Çehrin Seferi.(Ukrayna’da) Ruslar mağlup edildi.

1681 Osmanlı-Rus Antlaşması ( Bu antlaşma iki devlet arasındaki ilk antlaşmadır.)

1682 Seyahatname’nin yazarı Evliya Çelebi’nin ölümü

1683 II. Viyana Kuşatması. Osmanlı mağlup oldu. Bunun üzerine tam 16 yıl kurulan Kutsal ittifak ile savaşlar yapıldı.

1687-1691 OSMANLI DEVLETİ II. SÜLEYMAN DÖNEMİ

1691-1695 OSMANLI DEVLETİ II. AHMED DÖNEMİ

1691 Salenkamen Savaşı. Osmanlı-Avusturya (Kutsal İttifak) arasında yapıldı. Avusturya kazandı.

1695-1703 OSMANLI DEVLETİ II. MUSTAFA DÖNEMİ

1697 (11Eylül) Sente mağlubiyeti

1699 (26 Ocak) Karlofça Antlaşması. Osmanlı ile Kutsal İttifak Devletleri arasında yapıldı. (Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu, Avusturya,Venedik ve Lehistan) Osmanlı Gerileme Dönemi Başlıyor.

1700 İstanbul Antlaşması. Osmanlı ile Rusya arasında yapıldı.

1702 (4Eylül) Amcazade Hüseyin Paşanın istifasıyla boşalan sadrazamlığa Daltaban Mustafa Paşanın tayini

1703-1730 OSMANLI DEVLETİ III. AHMED DÖNEMİ

1703 Edirne olayı. II. Mustafa’nın tahttan indirilmesi. III. Ahmet’in padişah olması.

1704 (25 Aralık) Baltacı Mehmed Paşanın ilk sadrazamlığı

1706 (3Mayıs) Çorlulu Ali Paşanın sadrazamlığa tayini

1707-1712 BÂBÜR İMPARATORU I. BAHADIR ŞAH DÖNEMİ

1710 (16 Haziran) Köprülüzade Numan Paşanın sadrazamlığa tayini

1710 (18Ağustos) Baltacı Mehmet Paşanın ikinci kez sadrazamlığı.


1711 (21 Temmuz) Prut savaşının kazanılmasıyla Osmanlı-Rus barış antlaşması.Prut Savaşı ve Antlaşması.

1711 (20 Kasım) Baltacı Mehmet Paşanın uzaklaştırılmasıyla yerine Ağa Yusuf Paşanın sadrazamlığa tayini

1712 (10 Nisan) Şair Nabi’nin vefatı

1712-1713 BÂBÜR İMPARATORU CİHANDAR ŞAH DÖNEMİ

1713-1719 BÂBÜR İMPARATORU FERRUH SİYER ŞAH VE YEĞENLERİ DÖNEMİ

1713 (24 Haziran) Ruslarla Edirne Antlaşmasının imzalanması

1715 Osmanlı-Venedik Savaşı.

1716 (24 Nisan) Nemçe (Avusturya) seferinin açılması

1716 (5Ağustos) Osmanlı ordusunu Varadin’de bozulmasıyla Silahtar Ali Paşa’nın şehit

Düşmesi

1717 (18 Ağustos) Belgrad’ın Avusturya’nın eline geçmesi

1718 Pasarofça Antlaşması. 1515-1518 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşına son vermiştir.

1718-1730 Lale Devri; 1718 Pasarofça ile başlar, 1730 Patrona Halil İsyanı ile sona erer.

1719 (25 Mayıs) Üç dakika süren Büyük İstanbul Depremi

1719-1748 BÂBÜR İMPARATORU MUHAMMED ŞAH DÖNEMİ

1723 (9Temmuz) Gürcistan’da Tifli ve Gori’nin fethi

1724 Erivan’ın fethi.

1724 İstanbul Antlaşması, İlk Osmanlı-Rus dostluk antlaşması

1727 İstanbul’da ilk Türk Matbaası’nın açılması. İbrahim Müteferrika matbaasının işlemeye başlaması

1729 (27 Temmuz) İstanbul’un sekizde birini yakan büyük yangın

1730 (28 Eylül) Patrona Halil İsyanı, Lale Devri’nin sona ermesi.

1730 (2Ekim) Sultan III.Ahmed’in padişahlıktan çekilmesi. I.Mahmud’un Tahta geçmesi

1730-1754 OSMANLI DEVLETİ I. MAHMUD DÖNEMİ

1735 Bonneval Ahmed Paşa (Comte de Bonneval) nezaretinde Humbaracı Ocağı’nın kurulması

1736Osmanlı-Rus Osmanlı-Avusturya Savaşlarının başlaması.

1739 (18 Eylülde Avusturya; 3 Ekim’de Rusya ile yapılmıştır) Belgrad Antlaşması.

1739 Rus tüccarlarına Karadeniz hariç olmak üzere, Osmanlı suları ve topraklarında ticaret hakkı tanınması

1740 Fransa ile kapitülayonların yenilmesi.

1744 Nadir Şah’ın Kars muhasarası.

1748-1754 BÂBÜR İMPARATORU II. CİHANGİR AHMED ŞAH DÖNEMİ

1750-1840 Sanayi Devrimi ( İnkılabı )

1754-1757 OSMANLI DEVLETİ III. OSMAN DÖNEMİ

1754-1759 BÂBÜR İMPARATORU II. ALEMGİR ŞAH DÖNEMİ

1757-1774 OSMANLI DEVLETİIII. MUSTAFA (CIHANGIR) DÖNEMİ

1759-1806 BÂBÜR İMPARATORU II. ŞAHÂLEM DÖNEMİ

1764 Baksar Savaşı Bâbür – İngiltere arasında yapılmış ancak II.Şahâlem yenilgiye uğranınca İngilizler Hindistan’da hüküm sürmeye başlamışlardır. 1766 Allahabad Antlaşması ile İngiliz hakimiyeti daha da artmıştır.

1766 (22 Mayıs) İstanbul’u yerle bir eden deprem

1768 Osmanlı-Rus Savaşının başlaması.

1770 Çeşme’de Osmanlı donanmasının Ruslar tarafından yakılması.

1773 Mühendishane-i Bahri-i Hümayun’un kuruluşu

1774-1789 OSMANLI DEVLETİ I. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ

1774Osmanlı-Rusya arasında Küçük Kaynarca Antlaşması. Ruslar’a Karadeniz’de seyrüsefer hakkı tanınması, Rus ticaret gemileri ilkkez boğazlardan geçmiştir.

1776Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi ( İnsan Hakları Bildirgesi ilan edildi.) Bildirgede şu sözler yer almaktadır: “Bütün insanların eşit yaratıldıklarına; yaratıcıları tarafından onlara hayat, özgürlük ve mutluluğu arama hakkı gibi geri alınamaz bazı haklar verildiğine inanıyoruz”.

1779 Aynalı Kavak Tenkihnamesi, Rusya Kırım’ı boşaltmayı kabul etmiştir.

1783 (9 Temmuz) Kırım’ın Rusya’ya katılması.

1783 ( Versailles) Versay Antlaşması imzalandı. İngiltere, ABD’nin bağımsızlığını bu antlaşma ile tanımıştır.

1787 13 Koloninin birleşmesi ile Amerika (ABD) kuruldu.

1788 ( 21 Eylül) Osmanlının kazandığı büyük Şebeş Zaferi

1788 (17 Aralık) Özi Kalesinin Ruslar tarafından işgali ile 25 bin kişiyi hunharca katletmesi

1789 (11Temmuz) Osmanlı-İsveç işbirliği

1789-1807 OSMANLI DEVLETİ III. SELİM DÖNEMİ


1789 Fransız İhtilali. Fransa İhtilal Savaşları, 1815 Viyana Kongresinde son bulmuştur.

1790 İlk resmi Ermeni mektebinin Kumkapı’da açılması

1790 (31 Ocak) Osmanlı-Prusya işbirliği

1791Avusturya Arşidükliği ile Osmanlı Devleti arasında Ziştovi Antlaşması.

1792 (10 Ocak) Osmanlı ile Rusya arasında Yaş Antlaşması.Osmanlı Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etmiştir.

1792 Yaş Antlaşması ile Osmanlı Dağılma Devri Başlamıştır.(Kırım; Küçük Kaynarca Ant. 1774, Aynalıkavak Tenkihnamesi 1779 ve nihayet Yaş Ant. İle üç aşamada kaybediliyor.)

1793 (24 Şubat) Nizam-ı Cedid ordusunun kurulması

1793 (8 Kasım) Leonardo Da Vinci’nin Mona Lisa tablosununda sergilendiği Louvre Müzesi Fransa’da ziyarete açıldı.

1798 Napolyon’un Mısır seferi. Mısır seferine çıkan Napolyon Bonapert’ın İskenderiye’yi işgali

1799 (3 Ocak) Divan edebiyatının en usta şairlerinden Galip Dedenin ölümü

1799 (5 Ocak ) Osmanlı’nın Fransa’ya karşı İngiltere ile ittifak yapması

1802 Avrupa ile ticaret yapan Osmanlı gayrimüslim tüccarına Avrupa devletleri tüccarı statüsünün tanınmasıyla “Avrupa tüccarı” denilen sınıfın ortaya çıkması

1802 (25 Haziran ) Paris Antlaşması. Fransa ile Osmanlı arasında imzalanan barış antlaşmasıdır. 1798 Napolyon’un Mısır Seferi ile bozulan ilişkileri düzenleme amacı taşır.

1804 Sırp İsyanı. Etnik temelli ilk ayaklanma

1804Napolyon’un kendini İmparator ilan etmesi.

1805 Osmanlı Devleti’nin Napolyon’un “İmparator” unvanını tanıması

1805 Mehmed Ali Paşa’nın Mısır’a vali olarak tayini

1806-1837 BÂBÜR İMPARATORU EKBERŞAH DÖNEMİ

1806 Osmanlı-Rus Savaşı.

1807 Kabakçı Mustafa isyanı. III. Selim’in tahttan indirilmesi.

1807 Vehhabi isyanının had safhaya varması. Haccın engellenmesi

1807 (20 Şubat ) İngiltere’nin Rusya’nın yanında Osmanlı savaşına iştiraki ve İngiliz filosunun İstanbul önlerine gelmesi

1807 (29 Mayıs ) III. Selim’in tahttan indirilmesi ve Nizam-ı Cedid’in ilgası

1807-1808 OSMANLI DEVLETİ IV. MUSTAFA DÖNEMİ

1808 (28 Temmuz ) Alemdar Mustafa Paşa’nın müdahalesi, IV. Mustafa’nın tahttan indirilmesi, III. Selim’in katli, II. Mahmud’un tahta çıkması

1808 Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa önderliğinde gerçekleştirilen ayaklanma neticesinde tahttan indirildi. 17 Kasım 1808 tarihinde II.Mahmut’un emriyle idam edildi.

1808 (29 Eylül ) Sened-i İttifak; Devletin ayanlarla uzlaşması olarak özetlenen belge, ilk anayasal belge kabul edilir.

1808-1839 OSMANLI DEVLETİ II. MAHMUD DÖNEMİ

1809 (5 Ocak) İngiltere ile süren savaşın sonu; Kal’a-i Sultaniyye Antlaşması

1812 (28 Mayıs) Bükreş Antlaşması. Osmanlı-Rusya arasında yapıldı. Sırplara özerklik verildi.

1815 Viyana Kongresi. Osmanlı haricindeki Avrupalı devletler katılmıştır. Fransız ihtilali ve sonrasında Napolyon savaşları ile bozulan Avrupa Siyasi haritası ve güçler dengesi I. Dünya Savaşı’na kadarki yapılanmasını sağladı. Fransa İhtilal Savaşları, 1815 Viyana Kongresinde son bulmuştur.

1821-1823 Osmanlı ile İran arasındaki son savaştır.

1821(23 Eylül ) Yunan Mora İsyanı’nın başlaması. Bu isyan büyüyerek bütün Yunanistan’ı sarmış ve bir katliama dönüşmüştür. 30 bin Müslüman Türk çoluk çocuk ayırt edilmeden katledilmiştir. Bundan Yahudilerde etkilenmiştir.

1826 Yeniçeri Ocağı’nın kapatılması.

1826 (7Ekim) Rusya ile Akkerman Antlaşması’nın yapılması

1827 (20 Ekim) Navarin Deniz Muharebesi ( Navarin Olayı, Navarin Baskını; Navarin Faciası), İngiliz, Fransız, Rus ittifakı Osmanlı ve Mısır donanmalarını mağlup etmiştir. Osmanlı donanması Navarin’de yakıldı

1827 Osmanlı’da ” Buğ gemisi” diye adlandırılan ilk buharlı geminin çalışmaya başlaması.

1827 (4 Nisan ) İngiltere ile Rusya arasında Yunanistan’ın bağımsızlığına dair Petersburg Protokolü’nün yapılması

1829 (14 Eylül) Edirne Antlaşması.Osmanlı-Rusya arasında imzalanmıştır. Yunan Devleti’nin kuruldu.İlk ayaklanan azınlıklar Sırplar olduğu halde, Osmanlı Devleti’nden bağımsızlığını kazanan ilk azınlık Yunanlılar olmuştur.

1830 Katolik ermeni cemaatinin ve kilisesinin resmen tanınması

1830 Fransa’da 1830 İhtilalleri. Demokrasi ve bağımsızlık amacıyla çıkmıştır. İngiltere ve Fransa’da Liberaller yönetimi ele geçirdiler. Belçika, İsveç ve Norveç gibi devletler kuruldu.

1830Cezayir’in Fransızlar tarafından işgali.

1830-1840 Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın Osmanlı ile Mücadelesi

1831 Tımarların kaldırılması (müessese sembolik olarak daha uzun süre devam etti)

1831(1 Kasım) İlk gazete Takvim-i Vekayi’nin neşri

1833 (5 Nisan ) Rus kuvvetlerinin yardım amacı ile Beykoz’a asker çıkartmaları ve Rus filosunun İstanbul’a gelmesi

1833(14 Mayıs) Kütahya Antlaşması, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa ile Osmanlı Devleti arasında oldu. Mehmed Ali Paşaya karşı Osmanlı-Rus ittifakı sonucu Hünkar İskelesi Antlaşması imzalandı, Boğazlar’ın diğer devletlere kapatılması sağlandı.

1833( 8 Temmuz) Hünkar İskelesi Antlaşması, Rusya ile Osmanlı arasında oldu. Boğazlar meselesini doğuran antlaşmadır.

1833 (18 Eylül ) Münchengraetz Antlaşması, Hünkar İskelesi Antlaşması’nın uzantısıdır. Avusturya ve Prusya ile yapıldı.

1837-1857 BÂBÜR İMPARATORU II. BAHADIR ŞAH DÖNEMİ

1838 (16 Ağustos ) İngiliz tüccarına geniş imkanlar tanıyan Balta Limanı Ticaret Muahedesi’nin imzalanması. Bu muahede ile gümrük resmi oranının ihracatta , ithalatta %5 olarak tesbiti

1839(24 Haziran) Nizip Savaşı.Kavalalı Mehmet Ali Paşanın oğlu İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusu ile Osmanlı ordusu arasında oldu. Osmanlı mağlup oldu.

1839Tanzimat Fermanı’nın hazırlanması, II. Mahmut’un vefatı

1839-1861 OSMANLI DEVLETİ ABDÜLMECİD DÖNEMİ

1839(3 Kasım) Tanzimat Fermanı’nın ilanı. Sultan Abdülmecit döneminde Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından okunmuştur. Gülhane Parkında okunması nedeniyle Gülhane-i Hattı Şerif veya Tanzimat-ı Hayriye (hayırlı düzenlemeler) de denilir.

1840 Londra Konferansı. Osmanlı Devleti ile Mısır Hidivliği, BirleşikKralık, Avusturya-Macaristan, Prusya ve Rusya arasında olmuştur. Mısır Meselesi uluslararası arenada çözülmüştür.

1840 (3 Mayıs ) Ceza Kanunname-i Hümayunu’nun Fransa’dan mülhem bir biçimde düzenlenmesi ve kabulü (14 Temmuz 1851’de bu kanun, Kanun-u Cedid olarak tadilatla yeniden yürürlüğe girer)

1840 Posta Nezareti’nin kurulması

1841 ( 13 Temmuz ) Londra Boğazlar Sözleşmesi, Osmanlı’nın Boğazlar üzerindeki egemenliği ilk kez kısıtlanmıştır.

1845 Bahriye Mektebi’nin Heybeliada’daki binasına taşınması; Kadı yetiştirmek için Süleymaniye’de “Muallimhane-i Nüvvab” medresesinin kurulması; Rüşdiyelerin Darü’l-fünun’a öğrenci yetiştiren orta dereceli mektepler olarak kabul edilmesi

1845 (10 Nisan ) Polis (zabıta) teşkilatının kuruluşu (12 Rebiülevvel 1261 tarihli nizamname)

1846 Meclis-i Maarif-i Umumiye kurulması; Mekatib-i Umumiye Nezareti’nin kurulması

1848 (16 Mart) İstanbul’da Darü’l-Muallimin açılması

18481848İhtilalleri. İtalya, Avusturya, Prusya, Belçika, Hollanda ve İngiltere’de görülmüştür.İşçi problemleri etkili olmuştur. Avrupa’da Sosyalist akımlar ön plana çıkmıştır.

1853-1856Osmanlı-Rusyaarasında Kırım Savaşı. İngiltere, Fransa, İtalya Osmanlı ile müttefik olup Rusya’ya karşı savaşmışlardır. Rusya mağlup olup Akdeniz dışında tutuldu.

1854Kırım Savaşı, Silistre müdafası.

1855 Osmanlı ordusunun Kerç bağazına asker çıkarması.

1856 Arap alfabesinin Mors alfabesine uyarlanmasıyla telgrafların Türkçe olarak çekilmeye başlanması

1856(30 Mart) Paris Antlaşması, Kırım Savaşının tarafları arasında yapıldı. Osmanlı Devleti’nin galip olarak imzaladığı son antlaşma, ilk kez Avrupa devleti olarak kabul edilmiştir.

1856 (28 Şubat) Islahat Fermanı’nın ilanı. Kırım Savaşı ve sonrasında Avrupa’nın desteğini almak için kullanılmıştır.

1857 Gümrük resminin, eşyanın vardığı değil çıktığı yerde alınması usulünü getiren Mahrec Nizamnamesi’ nin yayımlanması

1857 (17 Mart) Maarif-i Umumiyye Nezareti’nin kurulması

1857 yılında çıkan Sipahi İsyanı’ nı bastıran İngilizler 1858’de son Babür İmparatoru II. Bahadır Şah’ı tahttan indirip çocuklarını da öldürmüş ve Hindistan’daki Timur hanedanına son vererek Hindistan’ı İngiliz İmparatorluğu’na katmışlardır.

1859 (12 Şubat) Mekteb-i Mülkiyye’nin kuruluşu

1860 İlk basılı yerli tiyatro, Şinasi’nin Şair Evlenmesi’ nin tefrika edilmesi

1860-1861 Lübnan ve Suriye Olayları; Lübnan’ın imtiyazlı bir eyalet haline getirilmesi

1860 (22 Ekim ) Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayına başlaması

1861 (29 Nisan ) Fransız ve İngilizler’le Kanlıca Ticaret muahedelerinin yapılması. Bu muahede dış ticarette gümrük resmi oranının %8’e yükseltilmesi ve esnaflıkta inhisar sisteminin kaldırılması

1861-1876 OSMANLI DEVLETİ ABDÜLAZİZ DÖNEMİ

1864 Mekatib-i Sıbyan-ı Müslime Komisyonu’nun kurulması; Mekteb-i Harbiye dahilinde Erkan-ı Harp sınıfının açılması; Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye’nin (Darü’ş-Şafaka) kurulması; Saint Joseph okulunun kurulması; İlk basılmış nazariyat kitabı (Haşim Bey’in Mecmu’atü’l-Makamat’ı)

1867 Sultan Abdülaziz’in Avrupa seyahatine hareketi.

1869 (16 Kasım) Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayan Süveyş Kanalı açıldı.


1870 İtalya siyasi birliğini kurdu.

1871 Almanya siyasi birliğini kurdu.

1871 (4 Şubat) Kafkas Kartalı Şeyh İmam Şamil Medine’de hakka yürümüş, Cennetül Baki’ye defnedilmiştir.

1876 OSMANLI DEVLETİ V. MURAD DÖNEMİ

1876-1909 OSMANLI DEVLETİ II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ

1876( 23 Aralık ) I. Meşrutiyetin İlanı. İlk Anayasa Kanun-i Esasi’ nin kabulü

1876 Bulgar isyanı.

1876 İstanbul (Tersane) Konferansı; Amaç, balkan bunalımını çözmek. Osmanlı-Rus Savaşını hazırladı.

1877 (5 Ekim) Vilayet Belediye Kanunu’nun kabulü

1877-1878 Osmanlı – Rus Harbi ( 93 Harbi )

1878 (3 Mart) Ayestefanos ( Yeşil Köy ) Antlaşması. Rusya ile yapılan antlaşma uygulanmıyor. Yerine 13 Temmuz 1878’de Berlin Antlaşması imzalanıyor.

1878 (Berlin Antlaşmasının sonuçları) Sırbistan, Karadağ ve Romanya’nın Osmanlı’dan ayrılıp müstakil birer devlet olmaları; Bulgaristan Prensliği’nin ortaya çıkması Ermeni meselesinin meydana çıkışı, Kıbrıs’ın İngiltere tarafından ele geçirilmesi, Bosna ve Hersek’in Avusturya-Macaristan’ın işgal ve idaresine ( hukuken) terki, Makedonya meselesinin ortaya çıkması

1878-1908 İstibdad Dönemi ( Meşrutiyetsiz Dönem )

1881 Tunus’un Fransızlar tarafından işgali.

1881 Düyun-u Umumiye İdaresi’nin kurulması. Osmanlı ekonomisi tamamen Avrupa denetimine girdi. Bu kurum Lozan ile kaldırıldı.

1881 Mustafa Kemal’in doğumu.

1882 Mısır’ın İngilizler tarafından işgali.

25 Kasım 1893Türklere ait ilk yazılı belge olan Orhun Kitabeleri, Kopenhang Üniversitesi dilbilim profesörlerinden Ludwing Thomsen tarafından ilk kez okundu.

8 Kasım 1895 Alman fizikçi Wilhelm Röntgen X ışınını keşfederek tıp tarihinde çığır açtı.

1896 Tevfik Fikret’in Servet-i Fünun’un edebi sayfalarının idareciliğini yüklenmesiyle Edebiyat-ı Cedide devrinin başlaması

1897Osmanlı-Yunan Savaşı.

1901-1908 Hicaz demiryolu hattının yapımı

1902 Yemen isyanlarının tekrar başlaması

1902 (23 Kasım ) Makedonya’da Bulgar İhtilal Cemiyeti’nin faaliyeti

1902 (23 Kasım ) Cuma-i Bala ayaklanması,(Makedonya Bölgesinde Güneybatı Bulgaristan’da Blagoevgrad vilayetindeki ilin ismidir Cuma-i Bala)

1902 (8 Aralık ) Hüseyin Hilmi Paşa’nın geniş yetkilerle “Umumi Müfettiş” olarak Makedonya’ya tayin edilmesi.

1905 (21 Temmuz) Ermeniler’in II. Abdülhamid’e bombalı saldırı tertiplemeleri

1908-1918 II. Meşrutiyet’in ilanı.

1908Girit’in Osmanlı devletinden ayrılması.

1908 (5 Ekim) Avusturya- Macaristan’ın Bosna-Hersek’i ilhak ettiğini ilan etmesi.

1908 (6 Ekim) Girit Rumları’ nın adayı Yunanistan’a bağladıklarını ilan etmeleri

1908 (17 Aralık) II. Meşrutiyet dönemi ilk Meclis-i Mebusan’ ın toplanması

1908 Osmanlı Eczacı İttihat Cemiyeti’nin kurulması; Osmanlı Cemiyet-i İlmiye-i Baytariyesi’nin açılması; Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti’nin kurulması

1909 Fecr-i-Ati edebi topluluğunun kuruluşu; Cemiyetler Kanunu’nun çıkması; Dişhekimliği Okulu’nun açılması; Orman Mekteb-i Alisi adı altında yeni bir okul açılması; Mekteb-i Tıbbiye’nin, Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye ile birleştirilerek Haydarpaşa’ya nakledilmesi; Muallimhane-i Nüvvab’ın Medresetü’l-Kuzat adını alması; Mülkiye Mühendis Mektebi’nin Nafıa Nezareti’ne bağlanması ve Mühendis Mekteb-i Alisi adını alması

1909 Adana’da Ermeniler’ in ayaklanmaları

1909 (13 Nisan ) 31 Mart Olayı, ( Bu olay sonucunda II. Abdülhamit tahttan indirilecek.) İttihat ve Terakki ‘nin Selanik Kolu ( Almanya taraftarı) ile İttihat ve Terakki ‘nin Manastır (Makedonya) Kolu (İngiliz taraftarı) arasındaki çekişmede Selanik’te kurulan Hareket ordusunun desteğiyle İttihat ve Terakki ‘nin Selanik Kolu galip gelmiştir.

1909 (19 Nisan) Hareket Ordusu’nun Yeşilköy’e varması, İstanbul’daki kargaşaya son vererek düzeni sağlaması

27 Nisan 1909 II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesi, V. Mehmed Reşad’ın tahta çıkarılması, II.Abdülhamid Selanik’e sürgün edildi. 1909 Anayasası oluşturuldu.

1909-1918 OSMANLI DEVLETİ V. MEHMED REŞAD DÖNEMİ

1910 ( 20 Kasım )Rus Edebiyatını bir dünya edebiyatı haline getiren Lev Tolstoy hayatını kaybetti.Anna Karenina, Savaş ve Barış en önemli eserleridir.

1911-1912 Trablusgarp Savaşı. İtalya ile Osmanlı Devleti arasında oldu.

1912 (18 Ekim) Uşi Antlaşması İtalya ile Osmanlı arasında yapılmıştır. Sonuçları Balkan Savaşı’nın başlamasına neden olmuştur.

1912-1913I. Balkan Savaşı. Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan ve Yunanistan ile Osmanlı Devleti arasında olmuştur.

1913 (30 Mayıs) Londra Antlaşması. I. Balkan Savaşını sona erdirdi. Ancak, Osmanlı’nın paylaşımındaki anlaşmazlıklar II. Balkan Harbinin hazırlayıcısı oldu.

1913 II. Balkan Savaşı, Asıl sebebi, Londra Antlaşmasında Bulgaristan’ın fazla toprak alması ve Bulgaristan’ın büyümesinden Balkan devletlerinin rahatsız olması. Bulgaristan’a karşı Yunanistan, Sırbistan, Karadağ, Romanya ve Osmanlı savaşmıştır. Osmanlı Edirne ve Kırklareli’ni geri aldı. 10 Ağustos 1913 tarihinde Balkan ülkeleri kendi aralarında Bükreş Antlaşmasını imzaladılar. Balkan Savaşlarıyla Osmanlı Devleti tarihinin en ağır yenilgilerini alarak sınırları büyük bir ölçüde küçüldü. Balkan Savaşları Avrupa’yı da etkilemiş, bloklar arası gerginlik artmış, silahlanma yarışı hızlanmış ve I. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olmuştur.

1913 (29 Eylül) İstanbul Antlaşması. Bulgaristan ile Osmanlı arasında yapılmıştır.

1913 (6 Kasım) Hindistan Bağımsızlık Hareketi’nin siyasi ve ruhani lideri GANDİ İngilizler tarafından tutuklandı.

1913 (14 Kasım) Atina Antlaşması. Yunanistan ile Osmanlı arasında yapılmıştır.

1914 (13 Mart ) İstanbul Antlaşması. Sırbistan ile Osmanlı arasında yapılmıştır.

1914-1918 I. DÜNYA SAVAŞI

1914 (28 Haziran) Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması. Saraybosna’da Avusturya veliahtının bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesiyle savaş başlamış oldu.

1914 ( 2 Ağustos ) Almanya ile yapılan gizli antlaşmayla Osmanlı İttifak Grubuyla savaşa girdi.

1914 (2 Ağustos ) Meclis-i Mebusan’ın süresiz tatili (IV. Ve son dönem meclis 12 Ocak 1920’de toplanacak ve 2 Nisan 1920’de İstanbul’un işgali üzerine dağıtılarak mebuslar sürgüne yollanacak

1914 ( 11 Ağustos ) Osmanlı’ya sığınan iki Alman gemisinin ( Yavuz ve Midilli ) Osmanlı bayrağı çekerek 11 Kasım 1914 de Rusya’yı bombalaması ile Osmanlı Devleti fiilen savaşa girmiş oldu.

1914 (24 Eylül) İsmail (Bey) Gaspıralı yaşamını yitirdi. Tercüman Gazetesini, çıkarttı, Orta Asya’da Müslümanların birliği için okullar açtı. Geliştirdiği pratik yöntemlerle kısa sürede okuma yazma öğreten ve Türk dünyasında ortak bir dil oluşturarak kalkınmayı amaçlayan büyük bir aydındır.

1914 ( 1 Kasım ) Rusya’nın saldırısı üzerine Kafkas Cephesi açılmış oldu.

1914 ( Kasım ) Irak Cephesi’nde İngilizler ile mücadele edilmiştir.

1915 ( 19 Şubat ) İtilaf Devletleri Ruslara yardım götürmek için Çanakkale Boğazına saldırdılar ve Çanakkale Cephesi açılmış oldu. Çanakkale Deniz Zaferi, Anafartalar Savaşı, Arıburnu, Conkbayır zaferleri ile Osmanlı Devleti başarılı oldu. İngiltere ve Fransa 8-9 Ocak 1916 tarihlerinde Çanakkale’yi tamamen boşalttılar. Rusya’ya yardım gidemeyince Bolşevik İhtilali’nin çıkmasına sebep oldu.

1915 (18 Mart) Çanakkale Zaferi

1915 (27 Mayıs) Ermeni Tehciri için kanun.

1915-1917 İtilaf Devletleri arasında yapılan Gizli Antlaşmalar: 10 Nisa 1915 tarihinde İstanbul (Boğazlar) Antlaşması ( İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yapıldı); 26 Nisan 1915 tarihinde Londra Antlaşması ( İtalya, İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yapıldı ); 1916 yılında Mac Mahon Antlaşması ( İngiltere ile Hicaz Emiri arasında yapıldı ); 3 Ocak 1916 tarihinde Sykes Picos Antlaşması (İngiltere ile Fransa arasında yapıldı); Mart 1916 tarihinde Petrograd Antlaşması ( İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yapıldı); 19 Nisan 1917 tarihinde Saint-Jean da Mourienna Antlaşması (( İtalya, İngiltere, Fransa arasında yapıldı)

1915 (14 Ekim ) Bulgaristan Osmanlı yanında savaşa dahil oldu.

1916 (Haziran)-1918 (Ekim) Hicaz İsyanı ( Arap Ayaklanması ), Mac Mahon Antlaşması gereğince Araplar Osmanlı’ya karşı ayaklandılar.

1916 (28 Ağustos) Romanya Rusya’nın yanında savaşa girdi.

1917 (2 Nisan) ABD Almanya’ya karşı, İngiltere ve Fransa’nın yanında savaşa girdi.

1917 (26 Haziran) Yunanistan Savaşa İngiltere ve Fransa’nın yanında girdi. Savaşa giren son devlet.


1917 ( Kasım )Rusya’da Bolşevik İhtilali’nin ( 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi ) çıkması. Çarlık Rusya yıkılıyor. 1917 Ekim Devrimi ile iktidara gelen Lenin önderliğindeki Bolşevikler tarafından Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği 1922’de kuruluyor. (SSCB-Sovyetler Birliği-CCCP-SSSR ) ( 1991 yılında dağılmıştır.)

1917 İngiliz donanması Akabe’yi işgal etmiş, Hicaz’daki Osmanlı hakimiyeti sona ermiştir.

1918-1922 OSMANLI DEVLETİ VI. MEHMED VAHDETTİN DÖNEMİ

8 Ocak 1918 Vilson İlkeleri’nin kabulü.

10 Şubat 1918 Sultan II. Abdülhamit Han Beylerbeyi Sarayı’nda vefatetti.

3 Mart 1918 Brest Litovsk Barış Antlaşması ile Rusya,gizli antlaşmaları açıklayarak savaştan ayrıldı.

1918 Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi. Mağlup devletler( İttifak ) ile Galip Devletler ( İtilaf Devletler ) arasında Ateşkeslerin imzalanmaya başlaması.

10 Eylül 1918 İngiliz savaş muharibi Charles Repington Avrupa ve dünyada devam eden savaşı ‘’ 1. Dünya Savaşı’’ şeklinde yazarak büyük savaşın isim babası oldu.

29 Eylül 1918 Selanik Ateşkes Antlaşması, Bulgaristan ile itilaf Devletleri arasında imzalanmıştır.

1 Ekim 1918 Beyrut Osmanlı’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.

2 Ekim 1919 Damat Ferid’in istifası ve Ali Rıza Paşa’nın sadareti

30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması Osmanlı ile İtilaf Devletleri arasında imzalandı. Osmanlı’yı fiilen bitirmiş, işgallere dayanak olmuş, tepki olarak Milli Direniş Örgütleri kurulmuştur.

30 EKİM 1918 (MONDROS) -24TEMMUZ 1923 (LOZAN ANT.) MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ

3 Kasım1918 Villa Gusti Ateşkes Antlaşması, Avusturya ile itilaf Devletleri arasında imzalanmıştır.

11 Kasım 1918 Rethondes Ateşkes Antlaşması, Almanya ile itilaf Devletleri arasında imzalanmıştır.

20 Kasım 1918 Venezuela bağımsızlığını ilan etti. Yeni dünyanın keşfinden 1. Dünya Savaşının buhranına kadar İspanya’nın sömürgesi idi.

Ocak 1919 Antep, Maraş, Urfa, Adana’yı İngilizler işgal ediyor.
18 Ocak 1919 Paris Barış Konferansı, İtilaf Devletleri ile yenilen devletlerin imzalayacakları barış antlaşmalarının şartlarının belirlenmesi için Paris’te toplanılmıştır. Barış Antlaşmalarının Sevr hariç hepsinin şartları burada belirlendi. İtilaf Devletleri, Almanya ile 28 Haziran 1919 tarihinde Versay Barış Antlaşmasını; Avusturya ile 10 Eylül 1919 tarihinde Sain Germain Barış Antlaşması, Bulgaristan ile 27 Kasım 1919 tarihinde Nöyyi Barış Antlaşması, Macaristan ile 6 Haziran 1920 tarihinde Triyanon Barış Antlaşması, Osmanlı ile 10 Ağustos 1920 tarihinde Sevr Barış Antlaşması imzalanmıştır.

21 Ocak 1919Adana cephesi kuruluyor.
3 Mart 1919 Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Erzurum şubesinin kuruluşu.
29 Nisan 1919 İtalyanlar Antalya’yı işgal ediyorlar. M. Kemal 9. Ordu Müfettişi atanıyor.
4-11 Mayıs 1919 İtalyanlar Kuşadası, Marmaris, Bodrum yörelerini işgal ediyorlar.
15 Mayıs 1919Yunan ordusu İtilaf donanmaları koruyuculuğunda İzmir’i işgal ediyor. İşgalle silahlı mücadele de başlamıştır. İlk kurşun.
16 Mayıs 1919M. Kemal İstanbul’dan Samsun’a hareket ediyor.
19 Mayıs 1919 Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkması. Milli Mücadeleye hazırlık dönemi başlıyor.


28 Mayıs 1919Ayvalık’ta Yunan çıkartma hareketine silahlı direniş.
28-29 MAYIS 1919Havza Genelgesi ( 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi’nden Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihine kadarki süreye ‘’ Kongreler Dönemi ‘’ denir. Bu süre içinde 30 Kongre toplanmıştır. Bilindik olanları bunlardan daha ulusal ve önemli olanlarıdır. Meclisin açılmasıyla kongreler işlerini meclise bırakmıştır.)

22 Haziran1919 Amasya Genelgesi

8-9 Temmuz 1919M. Kemal askerlikten istifa ediyor.

23 Temmuz – 7 Ağustos 1919Erzurum Kongresi

26-31 Temmuz 1919 Balıkesir Kongresi

16-25 AĞUSTOS 1919Alaşehir Kongresi

4-11 EYLÜL 1919 Sivas Kongresi

7 Eylül 1919 Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin kuruluşu. (Sivas Kongresinde kuruldu.)

9 Eylül 1919 Ali Fuat Paşa Umum Kuva-yı Milliye komutanı.
22 Eylül 1919 Anzavur’un Balıkesir yöresi ayaklanması.
2 Ekim 1919 Damat Ferit Paşa kabinesi yerine Ali Rıza Kabinesinin Kurulması.
13 Ekim 1919 Amiral Bristol’un raporu yayınlanıyor.
20-22 EKİM 1919Amasya Görüşmesi veya Protokolü ( Mülakatı ) Türk-Kürt birlikteliğini ortaya koyan ilk girişim bu protokolde yer alır.

29 Ekim 1919 Fransızlar Anteb’i işgal ediyor.
1 Kasım 1919 İngilizler Maraş’ı Fransızlara devrediyor.
16 Kasım 1919 Sivas’ta komutanlar toplantısı.
27 Aralık 1919Ankara milli mücadelenin karargahı oluyor. Sivas’ta çalışmalarını tamamlayan Temsil Heyeti bu tarihte Ankara’ya geliyor. Bu tarihten sonra Ankara milli mücadelenin sevk ve idare edildiği bir merkez olacaktır.
29 Aralık 1919-1920Maraş’ta Fransızlara karşı milli direniş.
12 Ocak 1920 Son Osmanlı Mebusan Meclisi İstanbul’da toplandı, en önemli faaliyeti 28 Ocakta oy birliği ile kabul edilen Misak-ı Milli’ dir. 17 Şubatta da kamuoyuna açıklanmıştır.

17 Ocak 1920 Urfa’da milli direniş başlıyor.
28 Ocak 1920Mebuslar Meclisi Misak-ı Milliyi ilanı, kabul edilişi. (Milli gaye ve hedeflerin, milli sınırların belirlenmesi).

11 Şubat 1920Fransızlar Maraş’tan çekiliyor.
16 Şubat 1920Anzavur yeniden ayaklanıyor.
3 Mart 1920Ali Rıza Paşa Kabinesi çekiliyor. Salih Paşa Kabinesi kuruluyor.
16 Mart 1920İngilizler İstanbul’u işgal ediyor. İstanbul’un resmen işgali. İtilaf işgal kuvvetlerinin İstanbul’daki resmi binalara girmeleri, meclisin dağıtılması ve kapanması, mebusların Anadolu’ya kaçmaları, ele geçenlerin İngilizler tarafından sürülmesi.

19 Mart 1920M. Kemal Paşa Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclis toplamak için bir çağrıda bulunuyor.
1 Nisan 1920Antep’te bulunan Fransız kuvvetleri Antepliler tarafından kuşatılıyor.
2 Nisan 1920Salih Paşa Kabinesi istifa ediyor.
5 Nisan 1920Damat Ferit Paşa Kabinesi.
10 Nisan 1920Fransızlar Urfa’yı boşaltıyor.
11 Nisan 1920Kuvay-ı Milliye aleyhine İstanbul Fetvası. Mebuslar Meclisi Padişah tarafından dağıtılıyor.
13 Nisan 1920Bolu ve Düzce ayaklanmaları.
18 Nisan 1920Kuvay-ı İnzibatiye kuruluyor.
19 Nisan 1920Beypazarı ayaklanması.

23 NİSAN 1920-29 EKİM 1923YENİ DEVLET YAPILANMASI DÖNEMİ

Yeni kurulacak devletin sahipleri Milli mücadele döneminde vatanı içincanlarını veren ve bu uğurda savaşanlardır. Mustafa Kemal’in ifadesiyle bu devlet birlikte sırt sırta savaşan ve özgürlük mücadelesi veren Türklerin ve Kürtlerin ortak devleti olacaktır.Ancak bu düşünce daha 1924 Anayasasından itibaren unutulmuş ve farklılaşmıştır. Denilenin aksine Ulusalcı ve Türk Milliyetçiliği üzerine inşa edilmeye başlanan yeni devlet, zamanla Kürtler ’i kuruluş döneminde sonuna kadar kullanmasına rağmen, inşa ve yönetme zamanında bunun dışında bırakmıştır. Bu ilmi siyasetin sonucu olarak günümüze kadar Kürt Sorunu diye tanımlanan bir sorunla yeni kurulan devlet mütemadiyen uğraşmak zorunda kalacaktır. Ancak, bütün bu siyasi ihanetler ve mücadeleler şu gerçeği değiştirmeyecektir Türkiye Cumhuriyeti tarihi Türkler ile birlikte Kürtlerinde tarihidir.
23 Nisan 1920 Büyük Millet Meclisi ( B.M.M. ) Ankara’da Kuruluyor.
24 Nisan 1920M. Kemal Meclis Başkanı. Büyük Millet Meclisinin ilk başkanı oluyor.

26 Nisan 1920 Sen Remo Konferansı, İtilaf Devletleri Osmanlı ile yapılacak olan antlaşmanın şartlarını belirlemek için toplanmışlardır.
29 Nisan 1920Hiyanet-i Vataniye Kanunu.
30 Nisan 1920B.M.M.nin kuruluşu bütün dünyaya ilan ediliyor.
3 Mayıs 1920Bakanlar kurulu kuruluyor.
5 Mayıs 1920Anadolu’nun karşı Fetvası.
8 Mayıs 1920Pozantı’daki Fransız kuvvetlerini Kuvayı Milliye kuşatıyor.
11 Mayıs 1920İstanbul Harp Divanı M. Kemal’i gıyaben idama mahkum ediyor.
14 Mayıs 1920Yenihan ayaklanması.
24 Mayıs 1920Padişah M. Kemal hakkındaki idam kararını onaylıyor.
28 Mayıs 1920Pozantı’daki Fransız birlikleri teslim alınıyor.
30 Mayıs 1920Türkiye-Fransa ateşkesi.
1 Haziran 1920Amerikan Kongresi Ermeni mandasını reddediyor.
9 Haziran 1920Doğu Anadolu’da Ermenilere karşı seferberlik.
14 Haziran 1920Yozgat ayaklanması.
22 Haziran 1920Balıkesir’in Yunan ordusu tarafından işgali.

27 Haziran 1920Mustafa Kemal Paşa, El-Cezire Merkez Komutanı Nihat Paşa’ya bir talimatname göndermiştir. Talimatnamenin 1. Maddesinde açıkça Kürtlere tedrici bir özerklik verilmesine vurgu yapmıştır. 2. Maddede milletlerin kendi kaderlerini belirlemeye hakları olduğunu, tüm dünya tarafından kabul görülen bu hakikat doğrultusunda Kürtlerin de BMM idaresinde yaşamak kaydıyla mahalli idarenin El-Cezire Cephesi Kumandanlığına ait olduğunu beyan etmiştir.
2 Temmuz 1920Bandırma, Kirmasti ve Gönen’in Yunan ordusu tarafından işgali.
8 Temmuz 1920Bursa’nın Yunanlar tarafından işgali.
9 Temmuz 1920İngilizler Batum’u boşaltıyor.
18 Temmuz 1920B.M.M. Misak-ı Milliye yemin ediyor.
21 Temmuz 1920Yunan ordusu Tekirdağ’ı işgal ediyor.
25 Temmuz 1920Yunan ordusu Edirne’yi işgal diyor.
10 Ağustos 1920Sevr Antlaşması’nı imzalanması. Uygulanamamış, Lozan ile değiştirilmiştir.
11 Eylül 1920B.M.M. Firariler Hakkında Kanun ve İstiklal Mahkemeleri kuruyor.

18 Eylül 1920 İstiklal Mahkemeleri faaliyetlerine başladı.
30 Eylül 1920Ermenistan’a karşı Türkiye ordusunun harekatı.
3 Ekim 1920Konya ayaklanması.
29 Ekim 1920Damat Ferit Paşa Kabinesi yerine Tevfik Paşa Kabinesi Kuruluyor.
30 Ekim 1920Türkiye ordusu Kars’ı kurtarıyor.
3 Aralık 1920Gümrü Antlaşması’nın Ermenistan ile imzalanması

5 Ocak 1921Çerkes Ethem Yunanlılara sığınıyor.
6-10 Ocak 1921Birinci İnönü Zaferi.
20 Ocak 1921Teşkilat-ı Esasiye Kanunu yani 1921 anayasası meclisçe kabul edildi. Bu kanunda vilayetlerde mahalli özerklik öngörülmüştür. Mustafa kemal Paşa tarafından Kürdistan’da ‘’tedricen mahalli idare ihdası’’ talebi, Kürtler’in yabancılarla anlaşmasına engel olmaya ve BMM’ye bağlılıklarını sağlamaya yönelik olmuştur. 16-17 Ocak 1923 tarihinde de Mustafa Kemal, İzmir’de bu konu hakkında şöyle konuşmuştur: ‘’ Kürtler’e bir tür yerel özerklik verilecektir.’’ Ancak, 24 Anayasasında bunların esamesi okunmayacak ve ulus devlet dayatmaları sistematik olarak Doğu ve Güneydoğu da uygulanacaktır. Mustafa Kemal Atatürk’ ün Milli mücadele dönemindeki düşünce, söz ve davranışları da daha sonra anlaşılacağı üzere ‘’bir ilmi siyaset gereği olduğu’’ görülecektir.

28-29 Ocak 1921 Mustafa Suphi’nin Katledilmesi TKP önde gelenleri başta Mustafa Suphi olmak üzere Türkiye’ye Kurtuluş Savaşına destek için geldiler. Ne var ki, 28-29 Ocak gecesi Karadeniz’de bindikleri motor Teşkilat-ı Mahsusacı Yahya Kaptan tarafından basılacak, Suphi ve arkadaşları Karadeniz’de boğularak öldürüleceklerdir. Emri kimin verdiği bugün dahi tartışma konusudur.

9 Şubat 1921Antep Fransızlara teslim oluyor.
21 Şubat-12 Mart 1921Londra Konferansı toplanması. Amaç, Sevr’i hafifletip B.M.M.’ne kabul ettirmek.

6 Mart-17 Haziran 1921 Koçgiri AyaklanmasıSivas, Erzincan ve Tunceli yöresinde, adını ayaklanan Koçgiri aşiretinden almıştır.
12 Mart 1921İstiklal Marşının Meclisteki kabulü.
16 Mart 1921Moskova Antlaşması. Büyük Millet Meclisi ile Rusya arasında olmuştur.
23 Mart-1 Nisan 1921İkinci İnönü Zaferi.
23 Nisan 1921Milli Bayram.
10 Mayıs 1921Müdafaa-ı Hukuk Grubunun kurulması.
10 Temmuz 1921Yunan ordusunun ileri Harekatı.
10-24 Temmuz 1921 Eskişehir-Kütahya Savaşları
13 Temmuz 1921Afyon Karahisar’ın Yunan ordusunca işgali.
17 Temmuz 1921Kütahya’nın işgali.
30 Temmuz 1921İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruluyor.
5 Ağustos 1921Mustafa Kemal Başkomutan olarak meclis yetkilerini kendinde topluyor. Tek Adam Dönemi başlaıyor.
7-8 Ağustos 1921Tekalif-i Milliye Emirleri.
23 Ağustos-13 Eylül 1921Sakarya meydan Savaşı.
13 Ekim 1921Kars Anlaşması. B.M.M ile Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan arasında olmuştur. Doğu sınırımız çizilmiş oldu.
20 Ekim 1921Ankara Antlaşması. B.M.M ile Fransa arasında olmuştur. Hatay hariç güney sınırımız çizilmiş oldu.
22 Mart 1922 İtilaf Devletlerinin ateşkes önerisi.
26 Mart 1922 İtilaf devletlerinin barış önerisi.
26 Ağustos 1922 Büyük Taarruz.
30 Ağustos 1922 Dumlupınar Başkomutan Meydan Muharebesi.
2 Eylül 1922 Yunan Başkomutanının esir oluşu.
9 Eylül 1922 Türk ordusunun İzmir’i kurtarışı.
3 Ekim 1922 Mudanya Konferansı başlıyor.
11 Ekim 1922 Mudanya Mütarekesi.
20 Ekim 1922 Türk Jandarması İstanbul’da.
20 Kasım 1922 Lozan Barış Konferansı başlamış, 4 Şubat 1923 ‘te kesilmiştir. 23 Nisan 1923 tarihinde Lozan’da görüşmeler tekrar başlamıştır. 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması ile sona ermiştir.
25 Kasım 1922 Edirne’de ulusal yönetim kuruluyor.
17 Şubat 1923 İzmir İktisat Kongresi toplanıyor.
1 Nisan 1923 B.M.M. yeni seçimler için karar veriyor. Daha sonra T.B.M.M olacak.
15 Nisan 1923 T.B.M.M. dağılıyor.
24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır.
11 Ağustos 1923 T.B.M.M.nin açılması.
23 Ağustos1923 Lozan Muahedesinin T.B.M.M.inde tasdiki.
9 Eylül 1923 Cumhuriyet Halk Partisinin kurulması.(Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin(4-11 Eylül 1919), sonrasında 1.Meclis’teki (1920) Müdafa-i Hukuk Grubunun üzerine önce Halk Fırkası, Cumhuriyetin ilanı ile Cumhuriyet Halk Fırkası daha sonrada Cumhuriyet Halk Partisi adıyla kurulmuştur.) (Resmi kuruluş tarihi 11 Eylül 1923)
6 Ekim 1923 Türk Ordusunun İstanbul’a girmesi.
13 Ekim 1923 Ankara başkent olarak kabulü.

29 EKİM 1923 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ DÖNEMİ

29 EKİM 1923- 10 KASIM 1938 MUSTAFA KEMAL ATATÜRK(1881-1938) DÖNEMİ

Mustafa Kemal Atatürk Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla:

1923 – 1924 Mustafa İsmet İnönü; 1924 – 1925 Ali Fethi Okyar Bey; 1925 – 1937 İsmet İnönü (2. kere) ; 1937 – 1939 Celal Bayar

29 Ekim 1923 Cumhuriyetin ilanı Gazi M. Kemal Cumhurbaşkanı.
30 Ekim 1923 Başbakan olarak İsmet Paşa’nın göreve gelmesi.
1 Kasım 1923 Fethi Okyar’ın Cumhuriyet devrinde T.B.M.M.’nin ilk başkanı seçilmesi.
3 Mart 1924 Şeriye ve Evkaf vekaletlerinin kaldırılması.
Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaletinin kaldırılması.
3 Mart 1924 Hilafetin kaldırılması ve Osmanoğullarının Türkiye dışına çıkarılması. Tevhid-i Tedrisat Kanunu.
8 Mart 1924 Şeriat mahkemelerinin kaldırılışı.
20 Nisan 1924 Yeni anayasanın kabulü.1924 anayasasının kabulü.
25 Nisan 1924 Türkiye ile Cemiyet-i Akvam’ın Musul konusunda anlaşması.

25 Ekim 1924 Türk milliyetçiliğinin fikir babası ve sosyolog Ziya Gökalp öldü.

17 Kasım 1924 Terakki Perver Cumhuriyet Fırkasının kuruluşu. (5 Haziran 1925 te kapatılacak )
20 Kasım 1924 İsmet Bey’in başbakanlıktan istifası.
21 Kasım 1924 Fethi Bey’in yeni hükümeti kurması.
4 Aralık 1924 Şehit yetimlerine İstiklal madalyası yasasının kabulü.
8 Aralık 1924 Terakkiperver Cumhuriyet fırkasına Kazım Karabekir’in başkanı, Ali Fuat’ın genel sekreter olarak seçilmesi.
13 Şubat 1925 Şeyh Sait İsyanı.
17 Şubat 1925 Aşar vergisinin kaldırılışı.
2 Mart 1925 Fethi Bey’in istifası.
4 Mart 1925 Takrir-i Sükun kanununun çıkarılması, 2. İstiklal mahkemesinin
kuruluşu.
12 Nisan 1925 Şeyh Sait’in yakalanması.
3 Haziran 1925 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılışı.
5 Ağustos 1925 Mustafa Kemal’in Latife Hanım’dan ayrılması.
2 Eylül 1925 Tekke ve zaviyelerin, türbelerin kapatılması, dini kıyafetleri ve memurların şapka giyeceklerine dair Bakanlar Kurulu kararının yayınlanması.
25 Kasım 1925 Şapka Kanunu.
30 Kasım 1925 Tekke ve zaviyeler ile türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklar ile bazı ünvanların men ve ilgasına dair kanun.
26 Aralık 1925 Milletlerarası saat ve takvimin kabulü hakkında kanun.
17 Şubat 1926Medeni Kanunun kabulü (Kadının medeni haklara kavuşması, çok evliliğin yasaklanması, hukuk düzeninin çağdaşlaştırılması).
1 Mart 1926 Yeni “Türk Ceza Kanunu’nun kabulü.
22 Nisan1926 “Borçlar Kanunu’nun kabulü.

16 Haziran 1926 Mustafa Kemal’e İzmir’de suikast girişimi

7 Mart 1927 İstiklal Mahkemeleri ihtiyaç kalmadığı için kapatıldı.
15-20 Ekim 1927Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Nutuk’unu okuması.
10 Nisan 1928 Anayasada mevcut olan “Devletin dini İslam’dır” hükmünün kaldırılması. Anayasada değişiklikler yapılarak Türkiye Cumhuriyeti’nin laik devlet karakterinin açıklığa kavuşturulması.
24 Nisan 1928 Milletlerarası rakamların kabulüne dair kanun.
28 Mayıs 1928 Millet mekteplerinin açılması hakkında kanun. Türk vatandaşlığı kanunu.
8 Ağustos 1928 Gazi Mustafa Kemal’in İstanbul Sarayburnu’nda halka ilk defa yeni Türk harflerinden söz açması.
1 Kasım 1928 Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun’un T.B.M.M.’den geçmesi.
24 Nisan 1929 İcra ve İflas Kanununun kabulü.
15 Mayıs 1929 Deniz Ticaret Kanununun kabulü.

7 Haziran 1929 Katolik mezhebinin merkezi Vatikan bağımsızlığını ilan etti.
20 Şubat 1930 Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanununun kabulü.
3 Nisan 1930 Belediye seçimlerinde Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı tanıyan kanunun kabulü.
11 Haziran 1930 Cumhuriyet Merkez Bankası Kuruluşu Hakkında kanun.
12 Ağustos 1930 Fethi (Okyar) Bey başkanlığında Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kuruluşu.
17 Kasım 1930 Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kendini feshetmesi.
23 Aralık 1930 Menemen Ayaklanması.
26 Mart 1931Ölçüler kanununun kabulü.
12 Nisan 1931Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu)’nin kuruluşu.

16 Eylül 1931 Libya özgürlük hareketinin lideri Ömer Muhtar vefat etti.
19 Şubat 1932 Halkevlerinin açılması.
12 Temmuz 1932 Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dili Kurumu)’nun kurulması.

18 Temmuz 1932 Milletler Cemiyeti’ne üye olundu.
31 Mayıs 1933 İstanbul Darülfünunun yerine İstanbul Üniversitesinin Kurulması Hakkında Kanun.
20 Haziran 1933 Üniversitede İnkılap Enstitüsü’nün kurulması.
4 Ekim 1933 Türk İnkılap Enstitüsünde ilk İnkılap dersinin Milli Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet (Bayur) Bey tarafından verilmesi.
26 Ekim 1933 Türkiye kadınlarına köy İhtiyar heyetlerine seçme ve seçilme hakkının tanınması.
9 Şubat 1934 Balkan Antantı kuruldu. Türkiye, Yugoslavya, Romanya ve Yunanistan arasında kuruldu.
21 Haziran 1934 Soyadı Kanunu, Mustafa Kemal’e TBMM’nin Atatürk soyadını vermesi.
3 Aralık 1934 Hangi dine mensup olursa olsun, din adamlarının mabet ve ayinler dışındaki dini kisve taşımalarının yasaklanmasına dair kanun.
5 Aralık 1934 Türkiye kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkını tanıyan anayasa değişikliği.
8 Haziran 1936 İş Kanununu kabulü (Sosyal haklar ve sosyal güvenlik açısından ilk önemli adım).
20 Temmuz 1936 Montreux Boğazlar Sözleşmesinin imzalanması ve boğazların tamamen Türk hâkimiyetine geçişi. Türk askerinin “gayri askeri” adı verilmiş bölgelere girmesi.
9 Temmuz 1937 Sadabat Paktı kuruldu. Türkiye, İran, Irak, Afganistan arasında kuruldu.
27 Ocak 1937 Hatay’ın bağımsızlığının Milletler Cemiyetinde kabulü.

5 Şubat 1937 1935 yılında CHP kurultayında kabul edilen Atatürk İlkeleri anayasaya girdi.
11 Haziran 1937 Atatürk’ün Trabzon’dan hükümete “Bütün çiftliklerini ve mallarını millete bağışladığını” bildirmesi.

15 Kasım 1937 Dersimdeki isyanın lideri Seyit Rıza bir askeri harekât soncunda yakalanıp oğlu ve bağlılarıyla birlikte Elazığ’da idam edildi.
14 Ocak 1938 Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında akdedilen “Saadabat Paktı”nın TBMM’ce onaylanması.
3 Temmuz 1938 Antakya’da Türk ve Fransız askeri heyetleri arasında askeri anlaşmanın imzası (Hatay’la ilgili).
5 Temmuz 1938 Türk birliklerini coşkun sevgi gösterileri içinde Hatay’a, İskenderun’a girişi. Anlaşmada öngörülen yerlerde Türk birlikleri göreve başlamıştır.
2 Eylül 1938 Hatay Millet Meclisinin toplanması ve Tayfur Sökmen’in Devlet Başkanı seçilmesi.
10 Kasım 1938 Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatı.

11 KASIM 1938-22 MAYIS 1950 İSMET İNÖNÜ DÖNEMİ(1884-1973)

İsmet İnönü Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla:1939 – 1942 Refik Saydam; 1942 – 1946 Şükrü Saraçoğlu; 1946 – 1947 Recep Peker; 1947 – 1949 Hasan Saka1949 – 1950 Şemsettin Günaltay

11 Kasım 1938 İsmet İnönü Cumhurbaşkanı oldu. Atatürk’ün ölümü üzerine “İkinci Adam” İsmet İnönü oybirliğiyle Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir.

26 Aralık 1938 İnönü “Milli Şef” oluyor. CHP Olağanüstü Kurultayı’nda İsmet İnönü’ye “Değişmez Genel Başkan” unvanı verildi. Ayrıca “Milli Şef” olarak anılmaya başlanılmıştır.
7 Eylül 1939 Bağımsız Hatay Devleti kuruldu.


23 Haziran 1939 Türkiye ile Fransa arasındaki görüşmeler devam etti ve sonunda Hatay’ın Türkiye’ye bağlanması kabul edildi. Bunun üzerine Hatay Millet Meclisi Türkiye ile birleşme kararı aldı

7 Temmuz 1939 Hatay Türkiye’ye katılıyor. Kendi meclis kararıyla Türkiye’ye katılma kararı alan Hatay Cumhuriyeti, fiilen Türkiye’nin ili olmuştur.

1 Eylül 1939 Almanya’nın Polonya’yı işgal edilmesi ile II. Dünya Savaşı başlamış oldu.

17 Nisan 1940 Köy Enstitüleri kuruldu. Cumhuriyet tarihinin en önemli eğitim hamleleri arasında yaralan Köy Enstitülerinin kurulması kanunlaşarak yürürlüğe girmiştir.

18 Haziran 1941Türk-Alman Paktı imzalandı. (Türk-Alman saldırmazlık paktı)

23 Haziran 1941 Refah Faciası meydana gelmiştir. 2. Dünya Savaşı başlamadan İngiltere’ye sipariş edilen 4 denizaltı ve 4 muhribi teslim almak için yola çıkan Refah Şilebi batırılmıştır. Olayın seyri şöyledir; Mersin Limanından Mısır’ın İskenderiye Limanına giderken gece vakti atılan bir torpido sonucu gemi sulara gömülmüştür. Gemide yaklaşık 150 kadar mürettebat şehit olmuştur.

11 Kasım 1941 Varlık Vergisi kanunun çıkartılması. Özellikle gayrimüslim ticaret erbabını hedefleyen “varlık vergisi” kanunu çıkartılmıştır. Bu uygulama 1,5 yıl sürmüştür. Ödeme yapmayanlar çalışma kamplarına gönderilmiştir. Bu durum, CHP’nin büyük bir siyasi hatası olarak tarihe geçmiştir.

24Şubat1942 Almanya’nın Türkiye Büyükelçisi Von Papen’e Suikast girişiminde bulunulmuştur.

14Temmuz 1942 Atılay Denizaltısı batmıştır. 90 denizcimiz şehit olmuştur.

7 Aralık 1943tarihinde Roosevelt-İnönü-Churchill buluşup 2. Dünya Savaşının gidişatı üzerine konuşulmuştur. Amerikan başkanı Roosevelt, İngiltere başbakanı Churchill ve Türkiye’yi temsilen İsmet İnönü Kahire’de buluşmuşlardır.

7 Eylül 1944 Irkçı-Turancı Davası görülmeye başlandı. Aralarında Reha Oğuz Türkken, Fethi Tevetoğlu, Nihal Atsız, Zeki Velidi Togan ve Alpaslan Türkeş gibi isimlerin bulunduğu “Irkçı -Turancılar Davası” başlamıştır.

4-7 Şubat 1945 Üçler Konferans Masası Yalta’daki Livadia Sarayı’na Ukrayna’da bir araya gelen 2. Dünya Savaşı2nın üç önemli figürü; Churchill, Roosevelt ve Stalin savaş sonrası Avrupa topraklarının nasıl şekilleneceğini konuştular.

23 Şubat 1945 Türkiye Almanya’ya kağıt üzerinde savaş ilan etmiştir.

26 Haziran 1945 Birleşmiş Milletlerin kuruluşu.

18 Temmuz 1945 Milli Kalkınma Partisi kuruldu, çok partili hayat 15 yıl aradan sonra tekrar başladı.

24 Ekim 1945 Birleşmiş Milletler Örgütü yürürlüğe girdi.

16 Kasım 1945 UNESCO ( Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü ) 2. Dünya Savaşında tahrip ettiği kültürel değerleri sahiplenmek amacıyla kuruldu.

4 Aralık 1945 Tan Olayı meydana geldi. Dönemin en tanınmış ve sol eğilimli gazetelerinden “Tan” gazetesi ve matbaası kışkırtma sonucu öğrencilerce basılmıştır. Gazete idaresi ve matbaası yakılmıştır.

7 Ocak 1946 Demokrat Parti kuruldu; Celal Bayar ve Adnan Menderes gibi isimlerden oluşan bir grup CHP’den ayrılarak, Demokrat Parti’yi kurmuşlardır.

5 Nisan 1946 ABD Donanmasına ait Missouri savaş gemisi İstanbul’a gelmiştir. Gemi, Amerika’da ölen elçimiz Münir Ertegün’ün tabutunu Türkiye’ye getirmiştir. Bu ziyaret basit bir ziyaret olmaktan öte değerlendirilmiş ve Türk-ABD ilişkileri için jest olarak algılanmıştır.

21 Temmuz 1946 İlk Çok Partili Seçimler yapıldı. Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partili seçimi yapılmıştır. CHP 396, DP 61 milletvekili çıkarmıştır.

7 Eylül 1946 Türkiye’de ilk büyük devalüasyon 7 Eylül 1946 tarihinde yapılmıştır. 7 Eylül Kararları olarak adlandırılan ve Recep Peker Hükümeti’nin gerçekleştirdiği bu devalüasyonla yüzde 116 oranında bir artışla ABD dolarının fiyatı 2,83 liraya çıkarılmıştır. İkinci devalüasyon Adnan Menderes Hükümetince 4 Ağustos 1958 tarihinde yapılarak 2,83 TL olan ABD doları 9 liraya çıkarılmıştır. Üçüncü büyük devalüasyon Süleyman Demirel hükümeti tarafından 10 Ağustos 1970 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Bu devalüasyonla 1 ABD doları 9 liradan 15 liraya çıkarılmıştır. Türk parasının ABD doları karşısındaki değeri Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş tarihi olan 1923 yılında 1 dolar 0,75 kuruş idi.

12 Mart 1947 ABD Yardımı, Cumhuriyet tarihi içinde ilk ABD yardımı gündeme gelmiştir. Böylelikle daha sonra ABD ile gelişecek ilişkilerin temeli o günlerde atılmıştır.

10 Temmuz 1947 Pakistan Müslüman bir devlet olarak Hindistan’ın ikiye ayrılmasıyla kuruldu. Pakistan’ın başına Muhammed Ali Cinnah getirildi.

30 Ocak 1948 İngiliz sömürgeciliğine karşı mücadeleye önderlik eden ve bağımsız Hindistan’ın kurucusu olan Mahatma Gandhi 79 yaşında faşist bir Hindu tarafından kurşunlanarak öldürülmüştür.

18 Temmuz 1948 Demokrat Parti’den ayrılan, Kurtuluş Savaşı komutanlarından Mareşal Fevzi Çakmak ve Osman Bölükbaşı Millet Partisi’ni kurdu.

11 Aralık 1948 İlk Arap – İsrail Savaşı’nın ardından Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Filistin Meselesinde arabulucu olarak atadığı Kont Bernadotte tarafından hazırlanan raporu görüştü, raporda Kudüs’ün Araplara bırakılması öneriliyordu.

4 Nisan 1949 NATO ( Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü ) kuruldu.

5 Mayıs1949 Türkiye Avrupa Konseyine katılmıştır.

1 Ekim1949 Kızıl Devrimi gerçekleştiren Komünist Partisi lideri Mao Zedong Çin Halk Cumhuriyeti’ni kurdu.

2 Mart 1950 Muğlalı Davası; Orgeneral Mustafa Muğlalı idama mahkum edilmiştir. Cezası daha sonra müebbede çevrilmiştir. Karara gerekçe olan olay Van’ın Özalp ilçesinde 33 köylünün öldürülmesidir. Bilindiği üzerede 2011 yılında AKP hükümetinin Savunma bakanlığının istemiyle, Genel Kurmay Başkanlığınca bu kışlanın kapısındaki Orgeneral Mustafa Muğlalı ismi kaldırılmıştır.

14 Mayıs 1950 Demokrat Parti iktidara geldi. Demokrat Parti İktidarı seçimleri kazanarak, 27 yıllık CHP’nin tek parti iktidarına seçimler yoluyla son verilmiştir. “Yeter, söz milletindir!” söylemiyle yola çıkan Demokrat Parti 14 Mayıs’taki seçimlerde 416 milletvekili çıkartarak tek başına iktidar olmuştur. Seçimlerin sonucunda; Demokrat Parti %53.3 oy oranı ile TBMM’ye 416 milletvekili soktu. CHP %39.9 oranında oy almasına rağmen 69, MP ve bağımsızlar 1’er milletvekili ile temsil edildi. Celal Bayar Cumhurbaşkanı, Adnan Menderes Başbakan olmuştur. ‘’ Beyaz Devrim’’, ‘’ Kansız Devrim’’ gerçekleştiren DP, 1954 yılında tarihinin en yüksek oy oranına (% 57) ulaşmıştır. Gizli oy açık sayım usulünün kullanıldığı ilk genel seçim sonrası göreve gelen başbakan Adnan Menderes’tir, Çünkü 1946 seçimleri açık oy gizli sayım ile yapıldı. Demokrat partinin temeli ‘DÖRTLÜ TAKRİR’ e dayanır. 1950 seçimleri sonucu dörtlü takrirde yer alanların statüsü şöyledir: Demokrat partinin kurucusu, Celal Bayar-Cumhurbaşkanı, Adnan Menderes-Başbakan, Mehmet Fuat Köprülü-Dış İşleri Bakanı, Refik Koraltan- Meclis Başkanı oldu.


22 MAYIS 1950-27 MAYIS 1960 CELAL BAYAR (1883-1986)DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanı: Adnan Menderes (1950 – 1960 )

22 Mayıs 1950 Celal Bayar Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü cumhurbaşkanı oldu. Adnan Menderes başkanlığındaki ilk Demokrat Parti hükümeti kuruldu. Refik Koraltan da Meclis Başkanı olarak göreve başladı.

6 Haziran 1950 DP hükümeti; Genelkurmay Başkanı, Kuvvet Komutanları ve diğer bazı generalleri görevlerinden aldı.

16 Haziran 1950DP iktidarının ilk icraatlarından birisi, Türkçe okunan ezanın tekrar Arapça okunmasını sağlamak olmuştur.

5 Temmuz 1950 Radyodan dini program yayın yasağı kaldırıldı.

7 Temmuz 1950 Dünya Bankası Türkiye’ye 16 milyon 400 bin dolar kredi açtı.

Temmuz 1950 Kuzey-Güney Kore Savaşı’nda Birleşmiş Milletler bütün ulusları, komünist Kuzey Kore’ye karşı ABD’nin geniş katılımıyla oluşturulacak askeri güce katılmaya çağırdı.

28 Temmuz 1950 Türk Barışseverler Cemiyeti’nin Türkiye’nin Kore’ye asker göndermesini protesto amacıyla bildiri dağıtmasına izin verilmedi, Cemiyet başkanı Behice Boran ve genel sekreter Adnan Cemgil tutuklandı.

1 Ağustos 1950 Türkiye Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı’na (NATO) başvurdu.
16 Eylül 1950 Türkiye’nin, NATO’ya girme başvurusu reddedildi.

28 Ağustos 1950 Bir yazarın okul tarih kitaplarından İnönü’nün adını çıkartması tartışmalara yol açtı.


3 Eylül 1950 Belediye seçimlerinde 600’ü aşkın CHP’li belediyeden 560’ı Demokrat Parti’nin eline geçti.
17 Ekim 1950 General Tahsin Yazıcı komutasındaki 4500 kişilik bir tabur, tüm masraflar bize ait olmak üzere meclise danışılmadan, Demokrat Parti hükümetinin kararıyla ve ABD ile kurulan ilişkiler gereğince ilk Türk Tugayı Kore’ye gönderilmiştir. Askerlerimiz 1950 Birleşmiş Milletler kararı ile gönderilmiştir. Kore’ye asker göndermemiz 1952’de NATO’ya dâhil olmamızı kolaylaştırmıştır. Nazım Hikmet ‘Kimi öldürmeye gidiyorsun Ahmet’ adlı dizeleri Kore Savaşı için kullanmıştır.

3 Aralık 1950 Arap harfleriyle tedrisat yapmak için gizli ya da aleni dershane açanlar hakkında 23 Eylül 1931 gün ve 12073 sayılı kararnamedeki yasaklama kaldırıldı.

12 Aralık 1950 Hükümet, CHP Genel Merkez Binası’na el koyarak Hazine’ye aktardı.

24 Aralık 1951 İtalya sömürgesi altında olan Libya Ömer Muhtarın bağımsızlık mücadelesine rağmen ancak onun ölümünden 20 yıl sonra 2. Dünya Savaşı’nın ardından bağımsızlığını bugün kazanmıştır.

20 Şubat 1951 Rus yazarların kitaplarının okul kütüphanelerinden çıkarılmasına karar verildi.

25 Mart 1951 Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri, solcu öğretmenlerin tasfiyesinin sürdüğünü açıkladı.
3 Mayıs 1951 Demokrat Parti Meclis Grubu’nda din eğitiminin genişletilmesi istendi.

4 Mayıs 1951 Menderes Meclis’te yaptığı konuşmada “Halkevleri, Halkodaları faşist anlayış ve düşüncelerin ürünüdür. Bunlar sosyal yapımız içindeki tümüyle gereksiz, boş, geri ve yabancı unsurlardır” dedi.

22 Haziran 1950 İstanbul İnönü Stadı’nın adı Mithat Paşa Stadı olarak değiştirildi.

1 Temmuz 1951 Atatürk’ün heykel ve büstlerine karşı ülke düzeyinde yaygınlaşmış olan saldırıları kınamak için, yurdun çeşitli yerlerinde protesto mitingleri yapıldı.

25 Temmuz 1951 Atatürk’ü Koruma Kanunu çıkmıştır. Amaç, Atatürk devrimlerini korumak, Atatürk heykel ve anıtlarına saldırıların önüne geçmekti. Bu kanun halen geçerliğini korumaktadır. Ayrıca devlet dairesine Atatürk’ün portresinin konması hakkında genelge yayımlandı.

1 Ağustos 1951 Yabancı Sermaye Yatırımlarını Teşvik Kanunu çıktı.
8 Ağustos 1951 Hükümet, Halk Evleri’ne el koydu.

19 Eylül 1951 Kuzey Atlantik Paktı Konseyi, Türkiye ve Yunanistan’a NATO’ya katılma çağrısı yaptı.
20 Eylül 1951 Türkiye’nin NATO’ya katılması kabul edildi.

9 Ekim 1951 Devlet iç borçları 2 milyar 565 milyon liraya yükseldi.
26 Ekim 1951 Türkiye Komünist Parti’sine yönelik büyük çapta tutuklamalar yapıldı. Tutuklananlar arasında Zeki Baştımar, Mihri Belli, Sevim Tarı gibi tanınmış isimler vardı.
4 Kasım 1951 İlkokulların ders programlarına din dersi konuldu.
12 Ocak 1952 ABD yönetimi, Marshall Planı çerçevesinde Türkiye’ye 58 milyon dolarlık askeri yardım yapılmasını onayladı.
15 Ocak 1952 Amerika Birleşik Devletleri Türkiye’nin Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı’na (NATO) girişini onayladı.
21 Ocak 1952Milli Savunma Bakanlığı, Kore’de 34 subay, 46 astsubay ve 1252 erin şehit olduğunu açıkladı.
18 Şubat 1952Türkiye NATO’ya üye oldu. NATO’ya katılma protokolünü 1951 yılında Londra’da imzalayan Türkiye, 18 Şubat’ta örgüte resmen üye oldu. Bunun neticesi olarak topraklarımıza ABD askeri üsleri kurulmaya başlandı.

5 Haziran 1952 Lozan Antlaşmasına göre Fener Rum Patrikhanesi’nin başındaki kişinin TC vatandaşı olması gerekir. Bu ilke ilk kez ABD’den uçakla gönderilen Athenagoras’ın Türkiye’ye sokulması ile ihlal edildi. Başbakan Menderes Athenagoras’ı ziyaret etti.

18 Temmuz 1952Türkiye, Cemiyet-i Akvam’a (Birleşmiş Milletler) elli altıncı üye olarak kabul edildi.
8 Ekim 1952Balıkesir’e giden CHP lideri İnönü’yü Vali kent dışında karşılayarak, kente girmemesini, girerse olaylar çıkabileceğini ve kendisinin sorumluluk almayacağını belirtti. İnönü gezisinden vazgeçti.

30 Kasım 1952 ABD ilk hidrojen bombasını Eniwetok Adası’nda patlattı.
24 Aralık 1952“Anayasayı Yaşayan Dile Çevirmek” şeklinde adlandırılan yasa önerisi ile 1945 yılında Türkçeleştirilmiş olan anayasa metni, yürürlükten kaldırıldı. 24 Nisan 1924’te kabul edilmiş olan Teşkilat-ı Esasiye Kanunu yeniden uygulamaya kondu, anayasadaki öz Türkçe kelimeler ayıklandı. ( Örneğin; “bakanlıklar”, “vekalet” oldu, Genelkurmay Başkanlığı’nın adı “Erkan-ı Harbiye-yi Umumi Reisliği” şeklinde değiştirildi ).

1953 Demokrat Parti döneminde CHP’nin tüm mal varlığı hazineye aktarılmıştır.

21 Ocak 1953Petrollerimizin işletilmesiyle ilgili ilk anlaşma bir ABD şirketiyle yapıldı.
14 Nisan 1953Döviz alım-satımı serbest bırakıldı.

30 Mayıs 1953Sovyetler Birliği hükümeti Türkiye’ye bir nota verdi. Türkiye’den toprak talebi olmadığını, dostluk ilişkisi kurmak istediklerini bildirdi.
8 Temmuz 1953Millet Partisi irticai faaliyet gerekçesiyle kapatıldı, mallarına el kondu.
21 Temmuz 1953Profesörlerin politika ile uğraşmalarını yasaklayan kanun kabul edildi.
27 Temmuz 19532 milyondan fazla insanın öldüğü Kore Savaşı sona erdi.
9 Eylül 1953 Millet gazetesi başyazarı Nurettin Ardıçoğlu 3 sene 2 ay, yazı işleri müdürü Hüsnü Söylemezoğlu 2 sene 1 ay hapse mahkum oldu.

10 Kasım 1953te Atatürk’ün naaşı Etnografya müzesinden alınarak Anıtkabir’e defnedilmiştir.
14 Aralık 1953Hükümet, CHP’nin menkul ve gayrı menkullerinin Hazineye devredilmesine yönelik yasayı çıkardı.
Aralık 1953CHP’nin Ulus Gazetesi’ne el konuldu.

1954 Osmanlı Devletinden kalan borçların tamamı Demokrat Parti döneminde ödendi.

18 Ocak 1954 Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu kabul edildi.
27 Ocak 1954 Millet Partisi yöneticileri birer gün hapis cezasına çarptırıldı.
27 Ocak 19546234 sayılı yasayla Köy Enstitüleri kapatıldı.Köy Enstitülerini kapatma sürecini ilk başlatan CHP olmuştur. DP tarafından daha hızlı bir biçimde içleri boşaltılmış ve nihayet kapılarına kilit vurulmuştur.Kapatıldıklarında, o güne kadar yetiştirmiş oldukları insan sayısı, 16 bin 400 öğretmen, 7 bin 300 sağlık memuru, 8 bin 756 eğitmendi.


24 Şubat 1954 İstanbul’da sıcaklık -6 dereceye düştü. Tuna Nehri’nden koparak Karadeniz’e ulaşan ve daha sonra İstanbul Boğazı’na inen buzlar Boğazı ve limanı kapladı. Deniz trafiği durdu.

7 Mart 1954 Petrol işletmeciliğini yabancı sermayeye açan ve Max Ball adlı bir yabancının hazırladığı Petrol Yasası Meclis’te kabul edildi.
8 Mart 1954Basını sıkı kontrol altına alan ve basın suçlarına yönelik cezaları yükselten Basın Kanunu kabul edildi. Hakaret suçuyla yargılananlara iddialarını mahkemede ispat hakkı tanınması isteği reddedildi.
14 Mart 1954 Demokrat Parti’den istifa ederek CHP’ye geçen Adnan Menderes’in yeğeni Özdemir Evliyazade, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a hakaret ettiği gerekçesiyle tutuklandı.
18 Nisan 1954 Mersin’de seçim konuşması yapan ana muhalefet lideri İnönü DP’lilerin saldırısı ile engellendi, İnönü alandan zorlukla kaçırılıp kurtarılabildi.
2 Mayıs 1954 Genel seçimler yapıldı. Oyların %57,6’sını alan Demokrat Parti 503 sandalye kazanırken, %35,4 oy alan CHP sadece 31 milletvekili çıkarabildi.

14 Mayıs 1954 TBMM ilk toplantısını yaptı. Celal Bayar yeniden cumhurbaşkanı seçildi. Adnan Menderes, kabineyi kurmakla görevlendirildi. Seçimlerden hemen sonra Celal Bayar “İnce demokrasiye paydos” söylemiyle, antidemokratik yasalarla tedbirlerin sürdürüleceğinin altını çiziyordu.
30 Mayıs 1954 Muhalefet lideri Osman Bölükbaşı’yı seçen Kırşehir, ceza olarak il olmaktan çıkarılıp ilçe yapıldı. Bununla da yetinilmedi ve bölünerek eski ilçelerinden bir kısmı ile Nevşehir ili kuruldu.
14 Haziran 1954Seçimlerde CHP’ye oy veren Malatya ceza amacıyla bölünerek Adıyaman ili kuruldu.
21 Haziran 1954 Demokrat Parti kendi kadrolarını kurmak için devlette tasfiyeye yöneldi. Yeni çıkarılan bir yasayla hükumete, 60 yaşını ya da 25 hizmet yılını doldurmuş yargıç ve profesörleri emekliye ayırma yetkisi verildi.
5 Temmuz 1954Memur Tasfiye Yasası, çıktı. Artık; memurlara bir süre için işten el çektirebilecek ya da emekli edilebilecek.
7 Ağustos 1954Millet gazetesi sahibi Fuat Arna, bir yazısında Başbakan Adnan Menderes’e hakaret ettiği gerekçesiyle tutuklandı.
18 Ağustos 1954 Millet gazetesi yazarı Nurettin Ardıçoğlu ile yazı işleri müdürü Hüsnü Söylemezoğlu gazetede çıkan bir yazıdan dolayı 7’şer ay hapis cezasına çarptırıldılar.

21 Ağustos 1954Liseler 11 sınıfa indirildi.
28 Ağustos 1954Emekli General Sadık Aldoğan tutuklandı. Gerekçe; Millet Gazetesine yazdığı bir yazıda adliyenin manevi kişiliğine hakaret etmek.
23 Eylül 1954Yeni Ulus gazetesindeki yazıları nedeniyle Hüseyin Cahit Yalçın, Cemal Sağlam, İbrahim Cüceoğlu hapis, Nihat Erim para cezasına çarptırıldı.
1 Aralık 1954 Demokrat Parti’ye muhalif Yeni Ulus Gazetesi’nin yazarlarından Hüseyin Cahit Yalçın, “Hükümetin manevi şahsiyetini tahkir ettiği” gerekçesiyle 26 ay hapse mahkum edildi ve 79 yaşında hapse girdi.

11 Mart 1955 Alexander Fleming yaşamını yitirdi. İskoç’lu bakteriyolog Penisilin’i buldu.
1 Nisan 1955 Kıbrıs’da EOKA terör örgütü faaliyetlerine başladı.
8 Nisan 1955İstanbul’da hane başına 100 gram kahve dağıtımına başlandı. Kahve alanlar, muhtarların hazırladığı listeleri imzaladı.
14 Mayıs 1955Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa’daki sosyalist ülkeler yeni bir askeri ittifak içeren Varşova Paktı’nı imzaladılar.
20 Mayıs 1955Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek tutuklandı.
9 Haziran 1955Türk bayrağını yırtmaktan sanık 4 Amerikalı beraat etti.
10 Haziran 1955İstanbul Hilton Oteli açıldı. 2,5 yılda biten otelde 300 oda, 500 yatak bulunuyor.
23 Haziran 1955Hükümete muhalif Akis Dergisi’nin yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek “Hükümetin nüfuzunu kıracak neşriyat yapması ve bu suçu işlemekte devam etmesi ihtimalinin bulunması” gerekçesiyle 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.
20 Temmuz 1955Polis CHP Isparta İl Kongresini dağıttı. Genel Sekreter Kasım Gülek kürsüden indirildi.
Ağustos 1955Karadeniz gezisine çıkmış olan CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek, Sinop’ta tutuklanarak İstanbul’a getirildi ve bir gün hapiste kaldı. (Ertesi yıl benzer bir geziye kalkışması ve Rize’de dükkân sahiplerinin elini sıkması, gösteri yürüyüşü sayılarak 6 ay hapse mahkûm olacaktır).

5 Eylül 1955 İstanbul Ekspres Gazetesi’nde Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atıldığı haberi yayınlandı.
6 Eylül 1955 Atatürk’ün evine bomba atıldığı haberi üzerine, “Kıbrıs Türk’tür Cemiyeti’nin ” İstanbul Taksim Meydanı’nda düzenlediği açık hava toplantısı, 6-7 Eylül olaylarını başlattı. Çok önceden planlanan gösteriler, kısa zamanda Rum vatandaşların işyeri ve evlerine yönelik yağmaya dönüştü. İstanbul, Ankara, İzmir’de sıkıyönetim ilan edildi.

7 Eylül 1955Olaylar diğer kentlere de sıçradı TBMM olağanüstü toplandı. Hükümet bu olayları muhaliflerinin üzerine yıkmak, onlardan da kurtulmak amacıyla Emniyet Amirliklerince komünist olarak bilinen 48 kişi, tahrik ve tahrip suçlamasıyla tutuklanıp Harbiye’ye getirildi. İdam talebiyle yargılanması öngörülen bu kişiler arasında Aziz Nesin, Kemal Tahir, Dr. Can Boratav, Asım Besirci, Hasan İzzettin Dinamo da bulunuyordu.

9 Eylül 1955İstanbul’da 3, Ankara ve İzmir’de birer askeri mahkeme kuruldu.
10 Eylül 1955İçişleri Bakanı Namık Gedik ile İstanbul Emniyet Müdürü Alâeddin Eriş görevlerinden istifa etti.
12 Eylül 1955TBMM sıkıyönetimi 6 ay uzattı.
16 Eylül 1955İzmir’de Sabah Postası gazetesi kapatıldı, gazete sorumlu yazı işleri müdürü ve başyazarı Orhan Rahmi Gökçe tutuklandı.
19 Eylül 1955Muhalif yayınlarından dolayı Ankara’da Ulus Gazetesi süresiz, İstanbul’da ise Hergün, Hürriyet ve Tercüman gazeteleri 15 gün süreyle kapatıldı.
15 Ekim 1955Demokrat Parti’de muhalefet yaptığı gerekçesiyle 9 milletvekili partiden ihraç edildi. Onları destekleyen 10 milletvekili de kendi isteği ile partiden ayrıldı. “Onbirler Hareketi” diye anılan bu milletvekilleri, bakanlar hakkındaki iddialarda, “ispat hakkını yasaklayan kanunun” kaldırılmasını sağlayacak bir fıkranın anayasaya eklenmesini istiyorlardı. (Siyasiler hakkında bir iddia ileri sürenler hakaret suçuyla yargılanıp mahkûm olmaktaydılar. Yargılanan kişiye iddiasını ispat hakkı tanınmamaktaydı. Reddedilen, bu hakkın tanınması isteğiydi).

24 Ekim 1955 Bayındırlık Bakanı Muammer Çavuşoğlu, (Nazlı Ilıcak ile Ömer Çavuşoğlu’nun babası ) 6/7 Eylül olaylarında uğradıkları kayıplar dolayısıyla, İzmir’deki Yunan Konsolosluğu’na, Yunan Bayrağı çekti.
17 Aralık 1955 : Ankara ve İzmir’de sıkıyönetim kaldırıldı.

20 Aralık 1955 : Demokrat Parti’den ayrılan 19 milletvekili, Hürriyet Partisi’ni kurdular.

5 Şubat 1956 : Meriç ve Tunca nehirleri dondu; Yeşilköy ve Mecidiyeköy’e kurtlar indi ve İstanbul halkı ekmeksiz kaldı.

8 Şubat 1956 : Ekonomik sıkıntılar nedeniyle gazetelerin sayfaları 6’ya indirildi.


2 Mart 1956 : Cumhurbaşkanına hakaretten sanık Ulus gazetesi yazarı Şinasi Nahit Berker 1 yıl hapse mahkum oldu

8 Nisan 1956 : Başbakan Adnan Menderes , muhalefeti, “Siyasi sapıklık, sahte ihtilalcilik, inkarcılık, adi ve alçak iftiracılık, sahte hürriyetçilik ve tedhişçilik”le suçladı.

29 Nisan 1956 : Ankara’da gazeteciler Oktay Ekşi, Hikmet Tanılkan, Altan Öymen, Aydın Köker ve Seyfettin Turhan götürüldükleri Çankaya Karakolunda hakarete uğradılar.

1 Mayıs 1956 : 6-7 Eylül olaylarında zarar gören kiliselere 10 milyon lira avans verildi.

31 Mayıs 1956CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, “Adım adım mutlakıyete gidiyoruz ” dedi.

7 Haziran 1956Demokrat Parti hükümetinin hazırladığı yeni Basın Kanunu Mecliste kabul edildi.Hürriyet Partisi adına konuşan Turan Güneş, “Bu kanunla, değil basın özgürlüğü, basın bile kalmayacak” dedi.

14 Haziran 1956CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek, TBMM’nin manevi şahsına hakaret ettiği gerekçesiyle 1 yıl hapse ve 4 ay Bursa’da ikamete mahkûm oldu.

27 Haziran1956Toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanunu görüşmelerinde, İnönü: “Aramızdaki farkı bilelim. Biz mutlakıyetten bugüne geldik, siz bugünden mutlakıyete gidiyorsunuz.” dedi. Muhalefet topluca salonu terk etti. Tasarı DP’lilerin oylarıyla yasalaştı.

13 Ağustos 1956Bakanlar Kurulunca ortaokullarda din dersi okutulmasına karar verildi.

28 Eylül 1956Maliye, İstanbul’da hazineye ait 10 bin arsa ve 500 binayı satışa çıkardı.

15 Kasım1956’da Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ ) kuruldu.

1957’de Erzurum Atatürk üniversitesi açılmıştır.

11 Mayıs 1957Zaman Gazetesi’nden Nusret Safa Coşkun ve Rıfat Ekinci birer yıl hapse mahkûm oldular.

19 Mayıs 1957Kayseri’de halka yaptığı açıklamada Menderes, DP’nin iktidarda olduğu yedi yıl içinde yeni 15.000 cami inşa edildiğini ve başta Süleymaniye olmak üzere 86 caminin onarıldığını belirtti.

31 Mayıs 1957Bakırköy Derbi Lastik Fabrikası hammadde yokluğundan kapandı, 720 işçi işsiz kaldı.

1 Temmuz 195730 Haziran 1954 tarihinde ilçe yapılan Kırşehir yeniden İl yapıldı.


2 Temmuz 1957CMP Genel Başkanı ve Kırşehir milletvekili Osman Bölükbaşı tutuklandı.

6 Temmuz 1957Hükümet, İstanbul Gazeteciler Sendikası’nı bir süre için kapattı.

20 Ekim 1957Menderes Adana’da yaptığı seçim konuşmasında “İstanbul’u ikinci bir Mekke, Eyüp Sultan Camiini de ikinci bir Kâbe yapacağız” dedi.

27 Ekim 1957Genel Seçimler yapıldı. Oyların % 47,9’unu alan DP 424, % 41,1’ini alan CHP: 178, % 7,1’ini alan CMP (Cumhuriyetçi Millet Partisi) 4, % 3,8’ini alan HP (Hürriyet Partisi) 2 ve bağımsızlar 2 milletvekili çıkardı. Toplam 610 milletvekili seçildi.

27 Ekim 1957Seçim sonuçları tartışmalara neden olmuş. En vahim olaylar Gaziantep’te yaşanmış, seçimi ilkönce CHP’nin kazandığı ilan edilmiş, sonra bu karar değiştirilmiştir. Bu olayın yarattığı tepkiler iki gün sonra CHP’lilerin Cumhuriyet Bayramı kutlama alanına sokulmaması nedeniyle doruğa çıkmış, ayaklanmaya dönüşmüştür. Olayları yatıştırmak amacıyla askerî uçaklara kent üzerinde alçak uçuş yaptırmak dahil her yöntemi kullanmak gerekmiştir. Aralarında Ali İhsan Göğüş ve Cemil Sait Barlas gibi önde gelenlerin de bulunduğu CHP’liler tutuklandılar ve 5,5 ay hapiste kaldılar.

29 Ekim 1957Gaziantep olayları ile seçim günü Mersin’de bir CHP’linin öldürülmesi olayına yayın yasağı konuldu.

1 Kasım 1957Yeni meclisin toplanacağı bugün halkın tepkisinden çekinen iktidar başta meclisin çevresini tanklarla çevirmek dahil kentin tüm önemli noktalarına askerî birlikler yerleştirdi.

1 Kasım 1957TBMM, 11. Dönem çalışmalarına başladı. İstanbul Milletvekili Celal Bayar 413 oyla, 3. defa Cumhurbaşkanlığına seçildi. Kabineyi kurmakla Adnan Menderes görevlendirildi.

28 Kasım 1957Hürriyet Partisi fesih kararı aldı. CHP ile güç birliğine karar verildi.

28 Ocak 1958Kıbrıs’ta Türklere yönelik şiddet olayları meydana geldi. İngiliz askeri Türklere karşı ilk defa silah kullandı.

Mart 1958Demokrat Parti örgütlerinin ramazan ayı boyunca camilerde düzenlediği mevlitlerin propaganda amacıyla devlet radyosundan naklen yayını uygulaması başlatıldı.

30 Nisan 1958Et sıkıntısını gidermek için Yeni Zelanda’dan koyun eti dışalımı yapıldı.

28 Mayıs 1958Basın suçlularının affı tasarısı, DP’lilerin oyu ile reddedildi.

12 Temmuz 1958Temmuz 1958’de Kıbrıs’ta olaylar tırmanıyor. Beş Kıbrıslı Türk pusuya düşürülerek öldürüldü.

14 Temmuz 1958 Irak’ta darbe gerçekleşti, Kral Faysal ve Başbakan Nuri Sait Paşa öldürüldüler.

16 Temmuz 1958Ortadoğu’daki muhtemel karışıklıklara müdahale etmek amacıyla 11 bin ABD askerinin İncirlik üssüne indirilmesine başlandı.

19 Temmuz 1958Nükleer silah taşıyan ABD uçakları İncirlik üssüne indi.

2 Ağustos 1958 Uluslararası Para Fonu (IMF) baskısıyla, İkinci devalüasyon Adnan Menderes Hükümetince Cumhuriyet tarihinin en yüksek orandaki devalüasyonu yapılarak 1 dolar 2,80 TL’den 9 TL’ye çıkarıldı. Devalüasyon oranı yüzde 221 oldu.

4 Ağustos 1958IMF’den ilk borç alındı. Fakat bu parayı kullanan darbe yönetimidir. 1961.IMF Türkiye’ye 250 milyon dolar kredi verdi.

6 Eylül 1958Başbakan Adnan Menderes, “İdam sehpalarında can verenlerden ders alsalar ya…” diyerek muhalefeti tehdit etti.

7 Eylül 1958CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, “Sehpalar kurulursa nasıl işleyeceğini kimse bilemez” diyerek başbakana cevap verdi.

21 Eylül 1958Başbakan Menderes, CHP’nin parti olmadığını, İsmet İnönü’nün siyaseti bırakması gerektiğini, basının istediğini yazamayacağını söyledi

22 Eylül 1958İnönü, “Demokrasiye paydos demeye Demokrat Parti genel başkanının gücü yetmeyecektir” şeklinde cevap verdi.

12 Ekim 1958Başbakan Adnan Menderes yurttaşlara muhalefetin kin ve husumet cephesine karşı bir “ Vatan Cephesi “kurmaları çağrısında bulundu. DP iktidarı ülkede demokratikleşmeyi sağlamak iddiasıyla gelmiş, ancak uygulamasıyla ülkede cepheleşmeyi arttırmış, kendi dışındaki siyasi güçleri tasfiye etmeye çalışmıştı. Bu uygulamalardan birisi de, vatandaşları ancak CHP’ye karşı olmakla vatansever kabul eden bu uygulamadır. O tarihten sonra ülkenin her yanında Vatan Cephesi örgütleri kurulmaya başlandı. Üyeler aslında DP’ye üye oluyorlar, fakat katıldıkları örgüte “Vatan Cephesi” deniyordu. Vatan Cephesi kuranların ve katılanların adları her gün radyoda tek tek okunuyordu. Rakipsiz tek yayın organı olan devlet radyosunda (çoğu uydurma olduğu iddia edilen) bu listelerin her gün ve dakikalarca okunması, vatandaşta sıkıntı ve tepkinin yanı sıra siyasal gerilimi de büsbütün artıran bir kampanyaydı. DP ve CHP’lilerin kahvehanelerini dahi ayırdıkları gözlenmeye başlandı.

19 Ekim 1958Başbakan Menderes, Said-i Nursî’nin yaşadığı Emirdağ’da Nurcular tarafından hilafet ve saltanatı temsil eden iki tuğralı, yeşil bayrak açılarak karşılandı. ( Menderes Risale-i Nurların ilk kez serbestçe basılması için 1956’da talimat vermiş ve kağıt tahsisi yapmıştı).

30 Kasım 1958DP hükümeti Adalet Bakanı Esat Budakoğlu, TBMM’de bir soru üzerine, Demokrat Partinin ilk sekiz yıllık hükümet dönemi içerisinde 811 gazeteciye toplam 57 yıl hapis cezası verilmiş olduğunu açıkladı.

17 Şubat 1959 Adnan Menderes’in İngiltere’ye doğru giden uçağı Gatwick Kasabası yakınlarında düştü. Londra’ya giden SEV adlı Türk Hava Yolları uçağı paramparça olmuştur. Menderes bu kazayı hafif sıyrıklarla atlattı. İngiltere’ye gitme amacı Kıbrıs Devletinin kurulması adına gündemde olan Zürih antlaşmasını garantör devlet İngiltere’ye sunmak ve imzalatmak. Olayın Türkiye’de duyulması üzerine, iktidar ile muhalefet arasındaki gerginlik bir anda yerini ılımlı bir ortama bıraktı. Ancak bu bahar havası fazla sürmedi.

20 Şubat 1959Yurda dönen Menderes, boğa ve develerin dahi kesildiği görkemli törenlerle karşılandı. Uçak kazasından kurtulmuş olması nedeniyle taraftarları arasında adeta evliya mertebesinde kabul edilen Menderes Eyüp Sultan’a gitti, yanında büyük bir kalabalıkla türbede dua etti, dağıtılmak üzere resimler çektirdi.

2 Mart 1959Menderes’in müsteşarı (mason) Ahmet Salih Korur, Eyüp Sultan Cami’sinin avlusunda büyük bir iftar yemeği verdi. Korur’un imzasıyla davetlilere gönderilen iftar çağrıları, 2 Mart 1959 değil, 2 Ramazan 1378 tarihini taşıyordu.

5 Mart 1959Türkiye ile ABD arasında ikili bir askeri bir antlaşma imzalandı. ABD’nin diğer Bağdat Paktı ülkeleriyle de imzaladığı bu ikili antlaşmaya göre, bu ülkelere doğrudan ya da dolaylı bir saldırı söz konusu olduğunda, ABD ülkenin isteği üzerine gerektiğinde silahlı kuvvetlere de başvurarak yardımda bulunacaktı. Bu maddede yer alan “dolaylı saldırı” kavramının, Irak’ta yaşanmış olan darbe benzeri bir tehditle karşılaşıldığında ABD’nin mevcut iktidarın yardımına koşacağı anlamına geldiği yorumu yapıldı. Çünkü NATO antlaşması çerçevesinde, ABD’nin bir “dış saldırı” konusunda zaten yardım taahhüdü bulunmaktaydı.


30 Nisan 1959İsmet İnönü’nün Uşak gezisinde olaylar çıktı. İnönü’nün Kurtuluş Savaşı’nda karargâh olarak kullandığı evi ziyaret etmesi, Uşak Valisi tarafından önlenmek istendi. Valinin bu yasadışı buyruğunu kabul etmeyen Emniyet Müdürü ve Jandarma Komutanı aynı gün görevden alındılar. Polis, halkı dağıtmak için göz yaşartıcı bomba kullandı.

1 Mayıs 1959Uşak’tan ayrılmak üzere tren istasyonuna gitmekte olan İnönü’nün arabası önü kesilerek durduruldu. İnönü arabadan inip, yaya olarak istasyona giderken arkasından başına taş atıldı, İnönü başından kan akarak trene ulaştı ve İzmir’e gitti. İzmir’de CHP’nin yapmak istediği toplantı engellendi.

4 Mayıs 1959CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün arabası İstanbul Topkapı’da Trafik Müdürü tarafından durduruldu. Çevrede organize olarak toplanmış ve içirilmiş kişiler tarafından araba sarıldı. Bir binbaşının olaya müdahale edip askerlere emir vermesi sonucu İnönü son dakikada linç edilmekten kurtuldu.

13 Temmuz 1959Trabzon’da bir Amerikan üssü kuruldu.

31 Temmuz1959Türkiye (sonradan AB’ye dönüşecek olan) Avrupa Ekonomik Topluluğu’na (AET) üyelik için resmen başvurdu.

7 Kasım 1959CMP lideri Osman Bölükbaşı 10 ay hapse mahkûm oldu.

23 Ekim 1960 Yapılacak olan nüfus sayımı ile cumhuriyet dönemimizde okur-yazar oranının yalnızca Demokrat Parti iktidarının 1995-60 döneminde gerilediği, 1955’te % 41 iken

1960’da % 39,5 e düştüğü görülecektir.

1 Ocak 1960Bir süredir yurt gezilerini sürdürmekte olan Said-i Nursi İstanbul’a geldi.
5 Ocak 1960Mersin’e gitmekte olan Menderes’in önüne Tarsus’ta elinde kasap bıçağı olan Ali Bayat adlı bir şahıs çıktı ve bacaklarının arasına sıkıştırmış olduğu beş yaşındaki çocuğu göstererek “uçak kazasından kurtulduğunuz için oğlumu size kurban edeceğim” dedi, son anda engellendi.

Ocak 1960Said-i Nursî’nin doğu illeri valilerine yazdığı bir mektup CHP’liler tarafından ele geçirilince basında yer aldı. Said-i Kürdî mektupta şunları söylemekteydi : “ Şark bölgesinde komünistliği 60 bin Nursî sayesinde önlemekteyim. Bu 60 bin talebenin içinde bir iki ahlaksız da çıkabilir. Bunları kitlemize mal etmek doğru değildir. Bu yüzden bölgenizde risale-i Nurlar toplattırılmamalıdır. Nasıl ki Arapça ezan okutturduk ve bu sayede Müslümanları Demokrat Parti cephesinde topladığımız malumunuzdur. Şimdi de dağıttığımız bu Risale-i Nurlarla komünizmle ve masonlukla savaşacağız. Müslüman Demokratların göstereceği yardıma güveniyorum. Bundan ötürü birkaç defa Ankara’ya gittim, Müslüman vekillerle görüştüm. Bilhassa başvekil sayın Adnan Bey ve (Milli Eğitim Vekili) Tevfik İleri ve sayın (İçişleri Vekili) Namık Gedik’ten bu neticeyi tayin ettim.’’

25 Şubat 1960CHP’li Cemil Sait Barlas, (Mehmet Barlas’ın babası) 10 ay hapse mahkum oldu.

12 Nisan 1960DP Grubu yayımladığı bildiri ile CHP’yi “silahlı ve tertipli ayaklanmalar hazırlamakla”, bir kısım basını da bunu yalan ve çarpıtılmış haberlerle desteklemekle suçladı ve üç ayda işini bitirecek bir Tahkikat (Soruşturma) Komisyonunun kurulması yönünde kararın alındığını açıklıyordu.


18 Nisan 1960 CHP’nin orduyla birlikte hareket ettiği ve bir ihtilal peşinde olduğunu düşünen Demokrat Parti, bu iddiaları araştırması için Tahkikat Komisyonu kurdu. DP Bursa Milletvekili Mazlum Kayalar ve Denizli Milletvekili Baha Akşit’in, ‘CHP’nin yıkıcı, gayri meşru ve kanun dışı faaliyetlerinin memleket sathında cereyan tarzı ve bunların mahiyetlerinin nelerden ibaret olduğunu tahkik, tespit ve memleketin her tarafında yaygın bir halde görülen kanun dışı siyasi faaliyetlerin muhtelif sebeplerine intikal etmek, matbuat meseleleriyle adli ve idari mevzuatın ne suretle tatbik edilmekte olduğunu tetkik eylemek üzere Meclis tahkikatı açılmasını isteyen önergeleri’ kabul edildi.Önergenin görüşülmesi esnasında Mecliste sert tartışmalar yaşandı. İnönü: ” Biz demokratik rejimi kurduk. Bu demokratik rejimi, istikametinden ayırıp baskı rejimi haline getirmek tehlikeli bir şeydir. Bu yolda devam ederseniz, ben de sizi kurtaramam…” dedi.

27 Nisan 1960Meclis bünyesinde kurulan 15 üyeli Tahkikat Komisyonuna ek yetkiler veren kanun, uzun ve çetin tartışmalardan sonra kabul edildi. 12 CHP Milletvekili 3-6; İnönü ise 12 oturum Meclis’ten çıkarılma cezası aldı. İnönü’nün konuşmasının tutanaklardan silinmesi kararı alındı. Oturumdan çıkarılma cezası alan CHP milletvekilleri direnince genel kurul salonundan polis zoruyla çıkarıldılar. Komisyonun ilk icraatı, ülkedeki tüm siyasal etkinliklerin ve Meclis görüşmelerinin yayınlanmasını yasaklamak oldu. Kurulan komisyon; sivil ve askerî savcılarla yargıçların tüm yetkilerine sahip olacak, istediği ev ve kuruluşu basabilecek, öngördüğü evrak, belge ve eşyalara el koyabilecek, gazeteleri toplatabilecek ve matbaalarıyla birlikte kapatabilecekti. Komisyon kararlarına karşı gelmenin veya savsaklamanın cezası üç yıla kadar hapis olacaktı. DP’nin yargı yetkisini özel bir heyete veren bu kararı açık bir anayasa ihlaliydi ve iktidardan düşüp yargılandıklarında sorumlu tutuldukları en ağır suçu oluşturdu.

28 Nisan 1960İstanbul Üniversitesi öğrencileri, üniversite merkez binasında hükümet aleyhine gösteri yaptı. Güvenlik güçleri, gösterilere müdahale etti. Güvenlik güçlerinin üniversiteden ayrılmasını isteyen rektör Sıddık Sami Onar, tartaklanarak Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. Polis çaresiz kaldı, ordu birlikleri çağrıldı. Gösterilerde, Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz polis ateşi sonucu vurularak öldü, 40 kişi yaralandı. Üniversiteden çıkıp Sirkeci’ye kadar ilerleyen gençlerin karşı tarafa geçmemesi için köprüler açılarak geçiş kesildi. Ankara ve İstanbul’da sıkıyönetim ilan edildi.

2 Mayıs 1960 NATO Bakanlar Konseyi İstanbul’da toplandı.

5 Mayıs 1960 ( 555K) Demokrat Partililer hükümete destek için Ankara Kızılay’da bir gösteri düzenlemeye karar verdiler. İktidara karşı gençler de aynı gün, aynı saat, aynı yerde gösteri yaptılar. ( Gençlerin bu eylemi yapabilmek için “fısıltı gazetesi” denilen yöntemle haberleşmede kullandıkları 555 K, yani “beşinci ayın beşinde, saat beşte, Kızılay’da” parolası siyasî tarihe geçmiştir). Dolayısıyla DP’nin gösteri planı geri tepmiş oldu ve Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve başbakan Adnan Menderes alanda protestolarla karşılandı. Bu eylemlerde bir genç başbakan Adnan Menderes’in yakasına yapışır. Menderes, ne istiyorsunuz diye sorar. Genç, hürriyet istiyoruz der. Adnan Menderes’in cevabı manidardır: Koskoca bir başbakanın yakasına yapışabiliyorsun. Bundan büyük hürriyet mi olur?

21 Mayıs 1960Harp Okulu öğrencileri Ankara’da, hükümet aleyhinde sessiz bir yürüyüş yaptılar. Önlem olarak Harp Okulu öğrencileri tatile gönderildiler.

22 Mayıs 1960Haberleşmeye sansür koyan Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı, beş kişinin bir araya gelerek dolaşmasını yasakladı.

25 Mayıs 1960Meclis, 20 Haziran 1960 tarihine kadar tatil edildi.

27 Mayıs 196027 MAYIS İHTİLALİ… 27 Mayıs sabahı Silahlı Kuvvetler adına radyodan yayınlanan bildiride, “Bu gün demokrasimizin içine düştüğü buhran ve son müessif hadiseler dolayısıyla ve kardeş kavgalarına meydan vermemek maksadıyla Türk Silahlı Kuvvetleri memleketin idaresini eline almıştır.” İlanıyla Demokrat Parti’nin ve Adnan Menderes’in görevlerine son verilmiş DP hükümeti tasfiye edilmiştir. 1960 darbesi sonucu yönetimi Milli Birlik Komitesi devralmıştır. Bunun sonucu olarak da hapis cezaları ve idamlar gerçekleşmiştir. 1960 darbesi sonucu Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan, Celal Bayar, Refik Koraltan ve birçok isim hakkında idam kararı verildi. Bu isimlerden sadece Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan idam edilmiştir. Diğerlerinin cezası ömür boyu hapse çevrildi.

27 MAYIS 1960-28 MART 1966 CEMAL GÜRSEL (1895-1966) DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla:1960 – 1961 Cemal Gürsel; 1961 – 1965 İsmet İnönü (3. kere); 1965 Suat Hayri Ürgüplü; 1965 – 1971 Süleyman Demirel

28 Mayıs 1960Cumhurbaşkanı Celal Bayar istifa etti.1960 darbesi sonrası Cemal Gürsel önce başbakan oldu. 1 yıl sonra da cumhurbaşkanlığı görevine geldi.Tarafsız kişilerden (3 asker, 14 sivilden) oluşan bir hükümet kurulduğu duyuruldu.

29 Mayıs 1960DP İçişleri Bakanı Dr. Namık Gedik, tutuklu bulunduğu Harp Okulu’nda pencereden atlayarak intihar etti. Gözaltına alınmış olan 150 kişi Yassıada’ya getirildi. Bu adanın adı günümüzde Özgürlük ve Demokrasi adası olmuştur.

12 Haziran 1960 tarihli bir yasa ile “Yüksek Soruşturma Kurulu” kurulmuştu. Aynı yasayla eski devrin sorumlularını yargılayacak “Yüksek Adalet Divanı’nı ‘’ kurma yetkisi Komite’ ye verildi.


5 Temmuz 1960’ta CHP Genel Başkanı İsmet İnönü “genel seçimlerin

Süratle yapılmasında saymakla bitmez yararlar vardır” diyordu. Buna karşın Cemal Gürsel seçimler için daha epey bir zaman gerektiğini ima eden açıklamalar yapmaktaydı. Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Sıddık Sami Onar da MBK’ nın bu tavrına destek vermişti.

18 Ağustos 1960 DP ileri gelenlerini yargılamakla görevli “Yüksek Adalet Divanı” 18 Ağustos tarihinde bir kararname ile kuruldu. Akabinde, 29 Eylül’de DP kapatıldı ve 14 Ekim’de Yüksek Adalet Divanı savcılığı, Menderes hükûmetinin önde gelenlerini “Anayasayı ihlal” ile suçladı. 27 Ekim’e gelindiğinde, topyekûn tasfiye hareketinin bir başka aşamasına geçilmiş ve 147 üniversite profesörü, hiçbir gerekçe gösterilmeden üniversiteden atılmıştı. Tasfiye hareketinin son safhası MBK içinden 14 muhalif subayın tasfiyesi olacaktır.

21 Eylül 1960Milli Birlik ve Hürriyet Bayramı ilan edildi. 27 Mayıs askeri müdahalesi ile ülkeyi yönetmeye başlayan Milli Birlik komitesi darbe gününü bayram ilan etti.

14 Ekim 1960’tan 14 Eylül 1961’e kadar Yassıada Mahkemeleri’nde 592 kişi yargılanmış, DP’nin ileri gelenlerinden 228 kişi hakkında ölüm cezası istenmiş ama yalnızca Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, ve Hasan Polatkan hakkındaki cezalar uygulanmıştı.

11 Şubat 1961 Demokrat Parti’nin ardılı olarak kurulan partilerin başında ise Adalet Partisi gelir.

11 Şubat 1961 tarihinde, 27 Mayısçılar’ la görüş ayrılığına düşen Em. Orgeneral Ragıp Gümüşpala tarafından kurulan parti liberal ve muhafazakâr bir siyasi görüşü benimsiyordu.

9 Temmuz 1961 Yeni Anayasanın kabulü. 1961 anayasası.

15 Ekim1961 seçimlerinde %34.8 oy alan AP, CHP ile Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyonunu kurdu.

22 Kasım 1963 ABD’nin önemli başkanlarından John F. Kennedy uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

6 Haziran 1964 Ragıp Gümüşpala ölünce, geçici genel başkan olan Saadettin Bilgiç kongrede görevini 28 Kasım 1964’te Süleyman Demirel’e devretti. 1965’te AP, İnönü başbakanlığındaki hükümeti düşürdü.

10 Ekim 1965 Süleyman Demirel, Adalet Parti’yi seçimlerde %52.9 oy’la birinci parti yaptı.



28 MART 1966-28 MART 1973 CEVDET SUNAY (1899-1982)DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla: 1965 – 1971 Süleyman Demirel; 1971 – 1972 Nihat Erim; 1972 – 1973 Ferit Melen

12 Ekim 1969 seçimlerinde oy oranı düşmesine karşın seçim sistemi değiştiğinden AP’nin milletvekili sayısı arttı. 1970 yılında parti içi çekişmeler nedeniyle bazı milletvekilleri ve senatörler bütçeye ret oyu vererek 2. Demirel Hükümeti’ni düşürdüler ve Ferruh Bozbeyli başkanlığında Demokratik Parti’yi kurdular.

13 Kasım 1970 Hafız Esad Kanlı bir darbe ile iktidarı ele geçirdi. Baas Rejimi’ nin kurucusu baba Esad oğlu Beşar Esad’a zulmünü miras bıraktı.

12 Mart 1971 12 Mart Muhtırası. Türkiye’de de öğrenci hareketleri, işçi mitingleri ve özellikle Amerika karşıtlığı artmış ve Silahlı Kuvvetler 12 Mart 1971 uyarısıyla (muhtırasıyla) Süleyman Demirel’i Başbakanlıktan uzaklaştırmıştı.



06 NİSAN 1973-06 NİSAN 1980 FAHRİ KORUTÜRK (1903-1987)DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla: 1973 – 1974 Naim Talu; 1974 Bülent Ecevit; 1974 – 1975 Sadi Irmak; 1975 – 1977 Süleyman Demirel (2. kere); 1977 Bülent Ecevit (2. kere); 1977 Süleyman Demirel (3. kere); 1978 – 1979 Bülent Ecevit (3. kere); 1979 – 1980 Süleyman Demirel (4. kere); 1980 – 1983 Bülent Ulusu

6 Ekim 1973 Mısır’ın Sina yarımadasını geri almak için İsrail’e karşı başlattığı savaşın galibi Batı’nın desteğiyle İsrail oldu.

14 Ekim 1973 seçimlerinde CHP birinci parti olurken AP’nin oy oranı %29.76’ya indi. Demokratik Parti ve Milli Selamet Partisi sağ oyları bölmüşlerdi. CHP + Milli Selamet Partisi koalisyonu kuruldu. Kıbrıs olaylarıyla Hükümet saygınlık (itibar) kazandı. Ecevit erken seçim için ayrılınca; AP+MSP+CGP+ MHP bir araya gelerek Milliyetçi Cephe Hükümeti’ni oluşturdu.

20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekatı. ( 14 Ağustos’ta Lefkoşe’ye girildi.)

22 Kasım 1975 İspanya’da yeniden monarşi ilan edildi. Don Juan Carlos Kral ilan edildi.

5 Haziran 1977 erken seçimlerinde kimse tek başına iktidar olamayınca CHP azınlık hükümeti kuruldu. Bu hükümete güvenoyu verilmeyince AP, 2. Milliyetçi Cepheyi kurdu. Ancak yıl sonunda bu hükümet de gensoruyla düşürüldü.

1 Şubat 1979 Abdi İpekçi, Mehmet Ali Ağca tarafından bir örgüt aracılığıyla katledildi.


12 Eylül 1980 Askeri Darbesi. Siyasi düzensizlik, kararsızlık (istikrarsızlık), terör, iktisadi gerileme, dış baskılar, hayat pahalılığı cuntayı bir daha harekete geçirdi. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi geldi.

16 Ekim 1981 Darbe sonrası, Askeri Mahkeme’nin 16 Ekim 1981 tarihli kararı ile o günlerde faaliyet gösteren 17 parti resmen kapatılmıştı. Bunlar şunlardı: Adalet Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi, Demokrat Parti, Hür Demokratlar Partisi, Hürriyetçi Millet Partisi, Millet Partisi, Milli Selamet Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, Sosyalist Parti, Sosyalist Vatan Partisi, Türkiye Birlik Partisi, Türkiye İşçi Partisi, Türkiye İşçi Köylü Partisi, Türkiye Sosyalist İşçi Partisi, Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi, Vatan Partisi.



09 KASIM 1982-9 KASIM 1989 KENAN EVREN (1917-2015)DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla: 1980 – 1983 Bülent Ulusu; 1983 – 1989 Turgut Özal

18 Ekim 1982 Yeni Anayasanın kabulü. 1982 Anayasası.

20 Mayıs 1983 Anavatan Partisi kuruldu. Anavatan partisi merkez sağda, liberal ve milliyetçi bir görüşe sahip olarak Turgut Özal tarafından kurulmuştu. Özgürlükçü ve bütün sağı ve liberalleri temsil etme gayesi ile kurulmuştu ancak köken olarak Adalet Partisi ve Demokrat Parti tabanlı idi.

6 Kasım 1983 Eski partilerin katılmasına izin verilmeyen 6 Kasım 1983 seçimlerinde Anavatan Partisi %45.1 oyla birinci parti olmuştu.

15 Kasım 1983 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu.

15 Ağustos 1984 akşam 21:30’da Eruh ve Şemdinli’de PKK ilk büyük ölçekli silahlı eylemini gerçekleştirdi. 1974 yılından itibaren faaliyette olmasına rağmen kuruluş tarihi bu gün kabul edilir. Büyük çoğunluğu Kürt olmak üzere yıllar içeresinde 40 binin üzerinde insanın hayatını kaybetmesine sebep olacaktır.

9 Eylül 1984 Sinema Yönetmeni ve Sanatçısı Yılmaz Güney Paris’te yaşamını yitirdi.

3 Kasım 1985 SHP kuruldu. Aynı siyasi görüşte olan Halkçı Parti ile Sosyal Demokrasi Partisi’nin birleşmesi ile kurulmuş

6 Eylül 1987 6 Eylül 1987 halkoylamasıyla (referandumu) ile 1980 darbesinin yasakladığı siyasetçilerin yasakları kaldırıldı.

29 Kasım 1987 seçimlerinden de yine ANAP birinci parti olarak çıktı. Ama oylarını düşürmüş %36.3’de kalmıştı.

9 Kasım 1987 Turgut Özal Cumhurbaşkanı oldu. Çankaya Köşkü’ne çıktı.17 Nisan 1993 tarihinde vefat edinceye kadar görevi devam etmiştir.

11 Şubat 1990 Afrika Ulusal Kongresi Lideri Nelson Mandela 27 yıllık hapis hayatının ardından özgürlüğüne kavuştu.

2 Ağustos 1990 Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesiyle Körfez Savaşı başladı. 28 Şubat 1991’de savaş sona erdi.



09 KASIM 1989-17 NİSAN 1993 TURGUT ÖZAL (1927-1993) DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla: 1989 – 1991 Yıldırım Akbulut; 1991 Mesut Yılmaz; 1991 – 1993 Süleyman Demirel (5. kere)

2 Haziran 1991 büyük şair Ahmet Arif yaşamını yitirdi.

20 Ekim 1991’de yapılan seçimlerden Süleyman Demirel başkanlığındaki Doğru Yol Partisi %27.03 oy alarak birinci parti oldu. Bu oyla tek başına iktidar olamayacağı için Erdal İnönü liderliğindeki SHP ile koalisyon kurdu.

9 Kasım 1991Berlin Duvarı yıkıldı. Doğu Almanya Batı ile birleşti.

24 Ocak 1993 Gazeteci-Yazar Uğur Mumcu’nun suikast sonucu katledildiği gün.

17 Nisan 1993 Cumhurbaşkanı Turgut Özal vefat etmiştir.



16 MAYIS 1993-16 MAYIS 2000 SÜLEYMAN DEMİREL (1924-2015) DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla: 1993 – 1996 Tansu Çiller; 1996 Mesut Yılmaz (2. kere); 1996 – 1997 Necmettin Erbakan; 1997 – 1998 Mesut Yılmaz (3. kere); 1999 – 2003 Bülent Ecevit (4. kere)

24 Aralık 1995’te yapılan erken seçimlerde Necmettin Erbakan’ın Refah Partisi %21.38 oy alarak birinci çıkmış ama kazandığı 158 milletvekili ile tek başına iktidar olamamıştı. Erbakan, islamcı, muhafazakâr, maneviyatçı ve zaman zaman da anti emperyalizmi savunan ve “Milli Görüş” adı altında siyaset yapan partilerin fikir babası ve çoğunun da kurucusu olmuştur. Bu partiler şunlardır: 26 Ocak 1970’te Milli Nizam Partisi; 11 Ekim 1972’de Milli Selamet Partisi; 19 Temmuz 1983’te Refah Partisi; 11 Mayıs 2003’te Fazilet Partisi, 20 Temmuz 2001’de Saadet Partisi

9 Ocak 1996 Sabancı Center Suikastı, saldırıda Özdemir Sabancı, Haluk Görgün ve Nilgün Hasefe yaşamını yitirdi. Katliamı, DHKP-C üstlenmiş, faili Fehriye Erdal Belçika’da yakalanmıştır.

6 Mart 1996 ANAP lideri Mesut Yılmaz, DYP lideri Tansu Çiller ile 6 Mart 1996 tarihinde bir azınlık hükümeti kurdu. Bu Anayol Hükümeti TBMM’deki güven oylamasında 257 kabul, 207 ret, 80 çekimser oyla güvenoyu aldı. Ancak Refah Partisi Başkanı Erbakan Anayasa Mahkemesi’ne başvurarak bu güvenoyunun yok sayılmasını istedi. Mahkeme, toplantıya katılan 544 üyenin yarısından bir fazlası olan 273 oy gerektiğini belirterek oylamayı yok saydı (iptal etti). Bunun üzerine Başbakan Mesut Yılmaz istifasını verdi.

28 Haziran 1996 Refah Yol Hükümeti (54. Hükümet ) kuruldu. Necmeddin Erbakan’lı Refah Partisi ile Tansu Çiller’li Doğru Yol Partisi koalisyon yaptı. Bu dönemde meydana gelen Susurluk Olayı, Erbakan’ın Libya ziyaretinde Kaddafi’nin sarf ettiği sözler, Kayseri Belediye Başkanı Şükrü Karatepe’nin 10 Kasım’da söyledikleri, Başbakanlık konutunda Erbakan’ın tarikatçılara verdiği yemek, Sincan’da düzenlenen Kudüs gecesi gibi olaylar, 28 Şubat 1997’de yapılan MGK toplantısında laiklik tartışmalarına neden oldu.

28 Şubat 1997 Post modern Darbe gerçekleşti. 28 Şubat’ta yapılan MGK toplantısı 9 saat sürdü. MGK laikliğin Türkiye’de demokrasi ve hukukun teminatı olduğunu sert bir şekilde vurguladı. 28 Şubat 1997’deki MGK kararları hükümete bildirildi. Kararda, laiklik için yasaların uygulanması istendi, tarikatlara bağlı okullar denetlenmeli ve MEB’e devredilmeli, 8 yıllık kesintisiz eğitime geçilmeli, Kuran kursları denetlenmeli, Tevhidi Tedrisat uygulanmalı, tarikatlar kapatılmalı, irtica nedeniyle ordudan atılanları savunan ve orduyu din düşmanıymış gibi gösteren medya kontrol altına alınmalı, kıyafet kanununa riayet edilmeli, kurban derileri derneklere verilmemeli, Atatürk aleyhindeki eylemler cezalandırılmalı, deniliyordu. 28 Şubat MGK’sı sonrası hazırlanan bildiri çok sertti. 4 Mart’ta Başbakan Necmettin Erbakan, MGK kararları yumuşatılmazsa imzalamayacağını söyledi ve imzalamadı. 13 Mart’ta Erbakan tarafından imzalandığı iddia edilen bildirinin ise daha sonra imzalanmadığı ve imzaladığı haberlerinin ise yalan olduğu ortaya çıkmıştır. 18 Haziran’da Erbakan istifa etmiştir. Ertesi gün Demirel hükümeti kurma görevini ANAP Lideri Mesut Yılmaz’a verdi.

4 Nisan 1997 MHP lideri Alparslan Türkeş yaşamını yitirdi.

30 Haziran 1997’de Mesut Yılmaz, Bülent Ecevit ve Hüsamettin Cindoruk’la ANASOL-D hükümetini CHP’nin de dışarıdan desteğiyle kurdu. (CHP, daha sonra Türk Bank ihalesindeki yolsuzluk nedeniyle desteğini geri çekecek, TBMM’ye verdiği gensoru önergesinin kabulüyle 55. hükümet düşecektir.)

17 Ocak 1999 Süleyman Demirel tarafından hükümeti kurmak için görevlendirilen Bülent Ecevit’in kurduğu azınlık hükümeti 17 Ocak’ta güvenoyu alarak 56. hükümeti kurumuştur.

10 Şubat 1999 Sanatçı Ahmet Kaya Magazin Gazetecileri Derneği ödül gecesi töreninde yılın en iyi sanatçısı ödülünü aldı. Yeni albümünde Kürtçe Şarkı söyleyeceğim ifadesi sebebiyle salondaki bazı kimseler tarafından linç edilmeye çalışılıp ülkesinden sürgün edilmiştir.

18 Nisan 1999 seçimlerinden %22.1 oy alarak birinci parti olarak çıkan DSP, hükümet kuracak çoğunluğu olmadığı için MHP ve ANAP ile anlaşarak 57. hükümeti kurdular.

17 Ağustos 1999Gölcük Kocaeli Sakarya depremi

3 Temmuz 2000 Büyük Sinema Oyuncusu Kemal Sunal yaşamını yitirdi.

16 Kasım 2000Büyük Sanatçı Ahmet Kaya Paris’te yaşamını yitirdi.



16 MAYIS 2000-28 AĞUSTOS 2007 AHMET NECDET SEZER (1941-Hayatta) DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanları sırasıyla: 1999 – 2002 Bülent Ecevit (4. kere); 2002 – 2003 Abdullah Gül; 14 Mart 2003-2007 Recep Tayyip Erdoğan

11 Eylül 2001 Nev York’taki Dünya Ticaret Merkezi’nin İkiz Kulelerine El-Kaide militanlarınca saldırı düzenlendi.

3 Kasım 2002 genel seçimlerinde, AKP lideri Recep Tayip Erdoğan, siyaset yasağı nedeniyle seçimlere katılamamış ama Adalet ve Kalkınma Partisi tek başına iktidara gelmişti. 58. hükümeti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül kurmuş, 170 ret oyuna karşılık 346 oy ile güvenoyu almıştı. Daha sonra, aldığı siyaset yasağı nedeniyle kabine ve TBMM’de yer alamayan AKP’nin Genel Başkanı Recep Tayip Erdoğan’ın bu yasağı, CHP’nin de desteklediği bir Anayasa değişikliğiyle aşıldı.

8 Mart 2003 tarihinde Siirt’te yapılan yenileme seçimlerinde de Recep Tayip Erdoğan milletvekili seçilerek Meclis’e girdi. Bunun üzerine Abdullah Gül başkanlığındaki 58. hükümet istifa etti.


15 Mart 2003 tarihinde Recep Tayip Erdoğan 59. hükümeti kurdu.

20 Mart 2003 Irak Savaşı başladı. İkinci Körfez Savaşı, Irak’ı Özgürleştirme Operasyonu olarak da bilinir.

1 Mayıs 2003 Bingöl Depremi meydana geldi. Deprem 6,4 büyüklüğünde tespit edilmiştir. Merkezi Bingöl’ün 15 km. kuzeyidir. Etkilenen bölgede en az 176 kişi öldü, 625 bina çöktü veya ağır hasara uğradı.

26 Mayıs 2003 Trabzon’da İspanya uçağı düştü. Trabzon’un Maçka ilçesi yakınlarına düşen İspanya Barış Gücü askerlerini taşıyan uçaktaki 62 asker, 13 mürettebat yaşamını yitirdi.

20 Haziran 2003 Kayseri’de Kur’an Kursu’nun çökmesi sonucu 10 kişi öldü, 13 kişi yaralandı.

4 Temmuz 2003 Kuzey Irak’taki Süleymaniye kentinde Türk Özel Timi Bürosu’ nu basan 100 kadar ABD askeri, 3’ü subay, 8’i astsubay olmak üzere 11 Türk askerini başına çuval geçirerek gözaltına alıp Kerkük’e götürdü. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök, olayın Türk ve ABD Silahlı Kuvvetleri arasında “en büyük güven bunalımını” yarattığını söyledi.

19 Ekim 2003 Bosna Hersek’in Bilge Kralı Aliya İzzetbegoviç’in hakka yürüyüş günü.

15 Kasım 2003 İstanbul’daki Sinagoglara bombalı saldırı düzenlendi. Şişhane’deki Neve Şalom Sinagogu ile Şişli’deki Beth İsrail Sinagogu’na intihar saldırıları düzenlendi. Sinagoglardaki ayin sırasında bomba yüklü iki ayrı kamyonetin intihar eylemcilerince havaya uçurulmasıyla gerçekleştirilen saldırılarda 25 kişi öldü, 262 kişi yaralandı.

20 Kasım 2003 HSBC Bank ve İngiltere konsolosluğuna bombalı saldırı düzenlendi. Levent’teki HSBC Bankası Genel Müdürlüğü ve Beyoğlu’ndaki İngiltere Başkonsolosluğu’na yapılan saldırılarda Başkonsolos Roger Short ile Sanatçı Kerem Yılmazer’in de aralarında bulunduğu 33 kişi öldü, 450 kişi yaralandı.

22 Kasım 2003 Karaman’ın Ermenek ilçesinde meydana gelen grizu patlamasında, göçük altında kalan 10 işçi hayatını kaybetti.

2 Şubat 2004Konya´nın Selçuklu ilçesinde 11 katlı Zümrüt Apartmanı, ´´yapım hatası´´ nedeniyle çöktü, 92 kişi hayatını kaybetti.

2 Mart 2004 Adıyaman’ın Çelikhan İlçesi’nde meydana gelen ve sadece 3.8 büyüklüğünde olan depremde 6 kişi öldü.

25 Mart 2004 Erzurum’da meydana gelen 5.1 büyüklüğündeki depremde, 9 kişi öldü.

2 Temmuz 2004Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde meydana gelen 5.2 büyüklüğündeki depremde 18 kişi öldü.

22 Temmuz 2004 Hızlandırılmış trenin 4 vagonu Sakarya Pamukova ilçesi yakınlarında raydan çıktı, 37 kişi öldü.

11 Kasım 2014 Filistin Devleti’nin büyük lideri Yaser Arafat yaşamını yitirdi.

17 Aralık 2004 Irak’ın Musul kenti yakınlarında uğradıkları silahlı saldırı sonucu 5 Türk güvenlik görevlisi şehit oldu.

3 Ağustos 2005 Kayseri’deki Erciyes Üniversitesi Yeni Doğan ünitesinde sekiz bebek hayatını kaybetti. İncelemede bebeklerin ölüm nedeninin hastane enfeksiyonu olduğu ortaya çıktı.

5 Şubat 2006 Trabzon’da Santa Maria Katolik Kilisesi Rahibi Andrea Santoro, 5 Şubat 2006’da Oğuzhan Akdin tarafından öldürülmüştür.

15 Mayıs 2006Danıştay 2. Dairesi’ne silahlı saldırı düzenlendi. Daire üyeleri toplantı halindeyken düzenlenen saldırıda, üye Mustafa Yücel Özbilgin hayatını kaybetti, Daire Başkanı Mustafa Birden, üyeler Ayfer Özdemir ve Ayla Gönenç ile Tetkik Hakimi Ahmet Çobanoğlu yaralandı. Saldırıyı gerçekleştirdiği belirtilen İstanbul Barosu’na kayıtlı avukat Alparslan Arslan, Danıştay binasından çıkmadan yakalandı.


13 Eylül 2006 Diyarbakır’ın Bağlar Beldesinde Koşuyolu Parkı’ndaki bombalı patlama sonucu 7’si çocuk 10 kişi öldü.

12 Ekim 2006 tarihinde Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanarak Nobel Ödülü kazanan ilk Türk olarak tarihe geçmiştir. Akademi’nin 12 Ekim 2006 günü saat 14:00 civarında yayınladığı,“ 2006 Nobel Edebiyat Ödülü ‘Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan’ Orhan Pamuk’a verilmiştir. ” şeklindeki basın bildirisiyle Nobel Edebiyat Ödülü’nün Orhan Pamuk’a verildiği resmen açıklandı

31 Ekim 2006 Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki sel felaketinde, 11’i sele kapılan bir minibüste olmak üzere 21 kişi hayatını kaybetti.

5 Kasım 2006 Eski Başbakanlardan ve DSP’nin genel başkanı Bülent Ecevit, 172 gündür tedavi gördüğü GATA’da vefat etti.

30 Aralık 2006 Irak devrik lideri Saddam Hüseyin idam edildi.


19 Ocak 2007 tarihinde saat 15:00 sıralarında, Türkiye Ermenisi gazeteci Hrant Dink, genel yayın yönetmeni olduğu Şişli Halaskârgazi Caddesi üzerindeki Agos Gazetesinin önünde uğradığı silahlı saldırı neticesinde hayatını kaybetti. Hrant Dink cinayetinin faili Ogün Samast olarak kayıtlara geçmiştir.

14 Nisan 2007 Aksaray ilinin Eskil ilçesi yakınlarında okul gezisine giden bir yolcu otobüsünün bir kamyonla çarpışması sonucu çoğu ilköğretim öğrencisi ve velileri olmak üzere 33 kişi yaşamını yitirdi.

22 Mayıs 2007 Ankara’da kentin işlek merkezlerinden Ulus’taki Anafartalar Çarşısı önünde 22 Mayıs tarihinde terör olayında 9 kişi öldü, 88 kişi yaralandı. Ölenlerin arasında daha önce örgüt üyeliği suçundan yargılanan Güven Akkuş’un da olması patlamanın canlı bombadan kaynaklandığını ortaya çıkardı.

24 Mayıs 2007 PKK Şırnak Bestler dereler mevkiine yerleştirdiği bombanın patlaması sonucu 4 uzman çavuş ve 2 er hayatını kaybetti, 10 güvenlik görevlisi yaralandı.

22 Temmuz 2007 erken genel seçimlerinde AKP oyların %46.7’sini aldı.



28 AĞUSTOS 2007-28 AĞUSTOS 2014 ABDULLAH GÜL (1950-Hayatta)DÖNEMİ

Cumhurbaşkanlığı döneminin başbakanı:29 Ağustos 2007(2. Kere) – 6 Temmuz 2011 Recep Tayyip Erdoğan (3. Kere)

29 Ağustos 2007 tarihinde Recep Tayip Erdoğan 60. hükümeti kurdu.

30 Ekim 2007 yılında Diyarbakır’da Demokratik Toplum Kongresi (Kürtçe: Kongreya Civaka Demokratîk) kurulmuştur. DTH’nin sivil toplum kuruluşlarını tek çatı altında toplayan oluşum. İlk eşbaşkanları Yüksel GENÇ ve M.Hatip Dicle’dir. DTK Daimi Meclisi’nin eş başkanları Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk’tur.

27 Ocak 2008 İstanbul-Denizli seferini yapan Pamukkale Ekspresi’nin bazı vagonlarının Kütahya’nın Çöğürler Köyü yakınlarında raydan çıkması nedeniyle 9 kişi öldü, 20 kişi yaralandı.

31 Ocak 2008 İstanbul’da ruhsatsız bir havai fişek fabrikasında patlama yaşandı, 70’e yakın kişi yaralandı, 25 kişi öldü.

31 Mart 2008 Pippa Bacca, sanatçı arkadaşı Silvia Moro ile beraber “Barış Gelini” adıyla, dünya barışı için düzenledikleri ve 8 Mart 2008’de Milano’dan başlayıp Slovenya, Hırvatistan, Bosna, Bulgaristan, Türkiye, Suriye, Lübnan, İsrail ve Filistin güzergahından Tel-Aviv’de noktalanması planlanan bir yolculuk sırasında, Kocaeli’nin Gebze ilçesine bağlı Tavşanlı Köyü yakınlarında Ballıkayalar mevkiinde tecavüze uğramış ve boğularak öldürülmüştür.

15 Temmuz 2008 Ahmet yıldız cinayeti. 15 Temmuz 2008 tarihinde, istanbul’un Üsküdar ilçesinde işlenen nefret cinayeti. Babası Yahya Yıldız tarafından işlendiği iddia edilen cinayet, kimilerine göre Türkiye’nin ilk gay namus cinayetidir.

27 Temmuz 2008İstanbul Güngören’de kısa süre arayla meydana gelen 2 patlamada 17 kişi ölürken, 154 kişi yaralandı.

1 Ağustos 2008 Konya’nın Taşkent ilçesine bağlı Balcılar beldesinde bir vakfa ait üç katlı kız öğrenci yurdunun çökmesi sonucu 18 kişi hayatını kaybetti, 27 kişi yaralandı.

3 Ekim 2008350 PKK’lının ağır silahlarla Şemdinli Aktütün Karakoluna Kuzey Irak’tan ateş açmaları sonucu 15 Türk askeri hayatını kaybetmiş, 2’si ağır olmak üzere 20 askerin de yaralandığı saldırıda 23 PKK’lı öldürülmüştür. Çatışma sırasından 2 askerle bağlantı kesilmiştir. 6 Ekim 2008 günü kaybolan iki askerin cesetlerine ulaşılmıştır.

20 Ekim 2008 Ergenekon Davası olarak iddia olunan Ergenekon örgütü kapsamında açılan davaların başlaması. Ergenekon kapsamındaki ilk iddianame Zekeriya Öz, Mehmet Ali Pekgüzel ve Nihat Taşkın tarafından hazırlandı. 86 sanıklı dava 25 Temmuz 2008’de açıldı. İlk duruşması 20 Ekim 2008’de Silivri Cezaevindeki duruşma salonunda yapıldı. 274 sanıklı Ergenekon ana davasında aralarında Ümraniye bombalarıyla suçlanan emekli astsubay Oktay Yıldırım, emekli yüzbaşı Muzaffer Tekin, yazar Ergün Poyraz, Eskişehir’de bulunan mühimmat ile suçlanan emekli binbaşı Fikret Emek, emekli tuğgeneral Veli Küçük, Türk Ortodoks Patrikhanesi basın sözcüsü Sevgi Erenerol, İşçi Partisi genel başkanı Doğu Perinçek, Büyük Hukukçular Birliği başkanı Kemal Kerinçsiz, Kuvayı Milliye Derneği başkanı Fikri Karadağ, Cumhuriyet ve Danıştay saldırısının failleri Alparslan Arslan ve Osman Yıldırım, eski 1. Ordu Komutanı emekli orgeneral Hurşit Tolon, Jandarma İstihbarat Dairesi eski başkanı emekli tuğgeneral Levent Ersöz, Jandarma Teknik İstihbarat Dairesi eski başkanı emekli albay Hasan Atilla Uğur, Cumhuriyet gazetesi Ankara temsilcisi Mustafa Balbay, gazeteci ve televizyoncu Tuncay Özkan, Başkent Üniversitesi rektörü Mehmet Haberal, İnönü Üniversitesi eski rektörü Fatih Hilmioğlu, Zir Vadisi kazılarıyla suçlanan yarbay Mustafa Dönmez, Özel Harekât Dairesi eski başkanı İbrahim Şahin, Albay Dursun Çiçek, emekli orgeneral Hasan Iğsız ve eski genelkurmay başkanı İlker Başbuğ’un da bulunduğu 65 kişi tutuklu olarak yargılandı. Ayrıca, Nusret Taşdeler, Turhan Çömez, Bedrettin Dalan ve Mustafa Bakıcı ise Hakkında yakalama kararı olan kişilerdi.

1 Ocak 2009Devletin ilk Kürtçe kanalı TRT ŞEŞ yayın hayatına başlaması. (Daha sonra ismi TRT KURDİ olarak değiştirilecektir.)

25 Şubat 2009 Türk Hava Yolları’nın 1951 sefer sayılı uçuşunda 25 Şubat 2009 saat 08:22’de İstanbul’dan havalanan “Tekirdağ” isimli Boeing 737-800 model uçak, Amsterdam Havalimanı Schiphol’a iniş yaparken düştü. Darbe sonucu uçağın gövdesi üçe bölündü ve A-9 otoyolunun kuzey tarafında, yola yakın mesafede durdu. THY, biri bebek olmak üzere uçakta 128 yolcu ve 7 mürettebat olduğunu bildirdi. 7 yolcu hayatını kaybetti.

25 Mart 2009BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu’nu taşıyan helikopterin Kahramanmaraş’tan Yozgat’a giderken helikopterinin düşmesi ve enkaza saatlerce ulaşılamaması sonunda hayatını kaybetti.

5 Mayıs 2009 Mardin’in Mazıdağı ilçesine bağlı Bilge Köyü’nde bir düğün evine düzenlenen saldırıda 44 kişi katledildi.

9 Eylül 2009 Trakya ve İstanbul’da sel felaketinde 31 kişi öldü. İstanbul’daki felaketin sebebinin İkitelli’deki Ayamama Deresi’nin taşması olduğu açıklandı.

20 Ekim 2009Habur karşılaması gerçekleşti. Abdullah Öcalan’ın çağrısı üzerine Kandil dağı ve Mahmur Kampı’ndan gelen 34 kişi Habur Sınır Kapısı’ndan Türkiye’ye giriş yaptı. PKK üyeleri arasında silahlı eyleme katılanların bulunmadığı bildirildi. Örgüt üyelerinin, verecekleri ifadeler doğrultusunda TCK’nın 221. maddesinde düzenlenen “etkin pişmanlık” hükümlerinden yararlanıp yararlanamayacağına karar verilecek denilmiş idi.


11 Aralık 2009Bursa – Mustafakemalpaşa’da madende grizu patlaması yaşandı. İçerde mahsur kalan 19 işçiden kurtulan olmadı.

Ocak 2010 Kürt Açılımı’ nın resmen başlaması. İçişleri Bakanı Beşir Atalay mecliste AKP’nin günlerdir merakla beklenen Kürt açılımı üzerine konuşmasını gerçekleştirdi.

8 Mart 2010Merkez üssü Elazığ’ın Kovancılar ilçesi olan 6.0 şiddetinde bir deprem meydana geldi. 42 kişi öldü, 100 civarında kişi de yaralandı.

17 Mayıs 2010 Zonguldak-Karadon maden ocağında meydana gelen patlamada 32 işçi hayatını kaybetti.

25 Mayıs 2010Alanya’dan Pamukkale’ye giden Rus turistleri taşıyan tur otobüsü, Antalya’nın Aksu Köprüsü’nden kurumuş çay yatağına uçtu. Sürücü ile birlikte 16 turist öldü.

31 Mayıs 2010 İskenderun’da bulunan Deniz Kuvvetleri’ne ait birliğe, erlerin nöbet değişimi esnasında roketatarlı saldırı düzenlendi. 6 asker şehit oldu, 3’ü ağır 7 asker yaralandı.

31 Mayıs 2010 Mavi Marmara Katliamı. Mavi Marmara gemisi birçok, milletten, dinden aktivistler, gazeteciler, sanatçılar, gönüllüler İsrail’in Gazze’ye uyguladığı ambargoyu kırmak için Sarayburnu’ndan demir aldı ve menziline doğru harekete geçti. iHH ( insani Yardım Vakfı) organizasyonuyla Gazze’ye insanî ve tıbbî yardım götüren MV Mavi Marmara adlı gemiye İsrail, uluslararası karasuları kanunlarında karasuyu sayılmayan 70 km açıklarında operasyon düzenledi. İsrail onlarca asker, gemi ve helikopterle düzenlediği operasyonda 9 Türk vatandaşını şehit ederken birçok yolcuyu da yaraladı. O Gece gemiye yapılan operasyon öncesi gemiye özel bir sistemle kurulan canlı yayın vericilerini engelledi. İsrail silah ve mühimmat taşıdığını iddia ettiği Mavi Marmara gemisine önce botlarla yanaştı ardından havadan helikopterle askerler gemiye indi. Ellerinde hiçbir silah bulunmayan Mavi Marmara yolcularına tam teşekküllü silahlarla müdahalede bulunan İsrail askerleri tarafından açılan ateş sonu 9 kişi hayatını kaybetti bazıları ağır olmak üzere 50’den fazla kişi yaralandı. Şehitlerin isimleri: Ali Haydar Bengi, Cengiz Akyüz, Cengiz Songür, Cevdet Kılıçlar, Çetin Topçuoğlu, Fahri Yaldız, Furkan Doğan, İbrahim Bilgen, Necdet Yıldırım.

22 Haziran 2010 İstanbul’un Halkalı semtinde PKK tarafından askeri servis aracına bomba ile saldırı düzenlendi. Biri lise öğrencisi, 4’ü asker 5 kişi öldü.

4 Temmuz 2010 Diyarbakır’dan Ankara’ya giden yolcu otobüsü Osmaniye’nin Düziçi ilçesinde kamyonla çarpıştı. Olayda 9 kişi hayatını kaybetti, 44 kişi yaralandı.

26 Ağustos 2010 Rize’de aşırı yağış sonucu 5 kişi öldü, 7 kişi yaralandı. Yaklaşık 50 ev zarar gördü. Ertesi gün meydana gelen heyelanda ise 12 kişi öldü.

28 Kasım 2010 Tarihi Haydarpaşa Garı’nda tadilatı yapan müteahhit firmanın ihmalinden dolayı yangın çıktı. Yangında tarihi bina zarar gördü.

3 Şubat 2011 Ankara’nın Organize Sanayi Bölgesi Ostim’ deki iki ayrı iş yerinde LPG tüplerinden çıkan gazın ortamı kaplaması ve alev alması sonucu patlamalar meydana geldi. Patlamalarda 17 kişi öldü.

6 Şubat 2011 Kahramanmaraş’ta Afşin-Elbistan Termik Santrali için üretim yapılan Çöllolar kömür üretim sahasında meydana gelen göçükte 10 işçi öldü.

27 Şubat 2011 Eski Başbakanlardan ve Saadet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan kalp yetmezliği nedeniyle yaşamını yitirdi.

14 Mart 2011 Sanatçı İbrahim Tatlıses istanbul’da silahlı uğradığı silahlı saldırıda ağır yaralandı.

31Mayıs 2011 Hopa Olayları meydana geldi. Başbakan Erdoğan’ın Artvin Hopa’daki mitinginin ardından çıkan olaylarda, Ak Parti konvoyundaki araçlar taşlandı. Polisin yoğun biber gazı sıktığı protestoculardan emekli öğretmen Metin Lokumcu hayatını kaybetti, bir polis yaralandı.

3 Temmuz 2011 Türkiye’de Futbolda Şike Davası. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talimatıyla Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü’ne bağlı ekiplerin yapmış olduğu 8 aylık teknik ve fiziki takip inceleme neticesindeTürkiye’nin 15 şehrinde eş zamanlı olarak gerçekleştirdiği operasyonla birçok aktif yönetici ile futbolcunun gözaltına alınması sonucu başlayan davadır. Türk futbol tarihinin en büyük skandallarından birisidir. 2010-11 sezonunda Süper Lig ve TFF 1.Lig’in bazı müsabakalarında şike yapıldığı ve teşvik primi verildiği iddiası üzerine başlatılmıştır.

3 Temmuz 2011Aziz Yıldırım şike davası kapsamında 3 Temmuz 2011’de “Ekonomik çıkar amaçlı suç örgütü kurmak ve yönetmek” ve “Şike yapmak” iddiasıyla gözaltına alındı.

Daha sonra savcılık tarafından ifadesi alınan Yıldırım, tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edildi. Çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. Yaklaşık 1 yıl Metris Cezaevinde tutuklu kaldı. Şike davasında 23. duruşma sonunda hüküm giymesine rağmen tutuklu kaldığı süre göz önüne alınarak tahliye edildi.

6 Temmuz 2011 tarihinde Recep Tayip Erdoğan 61. hükümeti kurdu.

14 Temmuz 2011 Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde askere el bombalarıyla saldırıldı. Pusuda 13 asker yaşamını yitirdi, 7 asker yaralandı, 7 PKK militanı ise öldürüldü.

14 Temmuz 2011 tarihinde Demokratik Toplum Kongresi (DTK) sonuç bildirisinde tek taraflı olarak Kürt halkının demokratik özerkliğini ilan etmiştir.

17 Ağustos 2011Hakkari-Çukurca karayolunun 12 kilometresinde askere mayınlı saldırı yapıldı. 4 kez patlayan mayınlar yüzünden 11 asker ve 1 köy korucusu yaşamını yitirdi,14 asker de yaralandı.

21 Eylül 2011 Siirt’te polis okulu yolu üzerinde 6 kadının bulunduğu araca teröristlerce saldırı düzenlendi, 4 kadın öldü.

19 Ekim 2011Hakkari’nin Çukurca ilçesindeki terörist saldırıda 24 asker şehit oldu, 18 asker yaralandı.

23 Ekim 2011 Van’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki depremde, 604 kişi hayatını kaybetti. Kentte 75 öğretmen de yaşamını yitirdi. Enkaz haline gelen binalardan 222 vatandaş sağ çıkarıldı.

29 Ekim 2011 Bingöl’de terörist saldırıda biri canlı bomba 3 kişi öldü, 20 kişi yaralandı.

9 Kasım 2011 Van, merkez üssü Edremit olan 5.6 büyüklüğünde ikinci depremle sarsıldı. 39 kişinin hayatını kaybettiği depremde Bayram Oteli’nin enkazı altında kalan DHA muhabirleri Sebahattin Yılmaz ve Cem Emir de can verdi. Japon yardım ekibinden Atsushi Miyazaki de kurtarılamadı.

6 Ocak 2012 İlker Başbuğ’un tutuklanması: Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 26. Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ tutuklu yargılanmak üzere cezaevine kondu.

Şubat 2012 Suriyeli mültecilerin Türkiye’ye gelmesi ve Suriye’deki iç savaştan kaçan mültecilere açık kapı politikası uygulandı.


16 Mart 2012 Afganistan’da (ISAF)’ta görev yapan Türk askerlerini taşıyan helikopter iniş sırasında meydana gelen teknik arıza nedeniyle düştü. Olayda 12 Türk askeri hayatını kaybetti.

23 Mart 2012 Adana’nın Kozan ilçesinde, Göksu ırmağı üzerinde Gökdere Köprü Barajı inşaatı sırasında baraj kapağının patlaması sonucu meydana gelen kazada 10 işçi hayatını kaybetti.

16 Haziran 2012 Şanlıurfa’da bulunan E Tipi Kapalı Cezaevinde mahkûmlar arasındaki kavga sırasında çıkan yangında 13 kişi hayatını kaybetti.

14 Temmuz 2012 Diyarbakır’da BDP’nin bugün ‘Özgürlük İçin Demokratik Direniş’ adıyla yapacağı mitinge Diyarbakır Valiliği’nce izin verilmeyince olaylar çıktı.

5 Eylül 2012 Afyonkarahisar’da bulunan askeri depoda mühimmat naklinde meydana gelen patlamada çoğunluğu kısa dönem 25 asker hayatını kaybetti.

25 Eylül 2012 Büyük usta Bozkırın Tezenesi Neşet Ertaş yaşamını yitirdi.

18 Aralık 2012 Recep Tayyip Erdoğan’ın yoğun bir korumaordusuyla birlikte ODTÜ’ye girmesiyle olaylar başladı.

17 Ocak 2013 Haber Programcısı, gazeteci, yazar Mehmet Ali Birand vefat etti.

1 Şubat 2013 Ankara’daki ABD Büyükelçilik binasının ikinci giriş kapısının önünde meydana gelen saldırıda, canlı bomca ölürken güvenlik görevlisi Mustafa Akarsu şehit oldu. Saldırıyı DHKP-C üyesi Ecevit Şanlı’nın yaptığı açıklandı.

2 Şubat 2013 Turist olarak geldiği İstanbul’ da kaybolduğu haberi duyulan ABD’li Sarai Sierra’nın cesedi 12. gününde sur kalıntılarında bulundu. Katil zanlısı Ziya Tasalı, 18 Martta Hatay’da yakalandı.

13 Şubat 2013 Cilvegözü Sınır Kapısında bomba yüklü bir aracın neden olduğu patlamada, dördü Türk 14 kişi yaşamını yitirdi, sekizi ağır 26 kişi yaralandı ve yaklaşık 15 araç büyük hasar gördü.

11 Mayıs 2013 Reyhanlı patlaması meydana geldi resmi makamlarca ölü sayısı 54 ancak daha fazla olduğu hep tartışma konusudur.

27 Mayıs 2013 Gezi Olayları ( Taksim Gezi Parkı Olayları) bu tarihte iş makinelerinin parka girmesinin ardından bu haberin sosyal medya aracılığıyla kısa sürede yayılması sonucunda bazı aktivistlerin parka gidip çalışmaları durdurmaya çalışmasına polis orantısız müdahalede bulunmuştur. Bu müdahaleler ve Erdoğan’ının inşaatın yapımında ısrarcı açıklamaları ile protestolar hükûmet karşıtı gösterilere dönüşmüş ve başta Ankara, İzmir gibi büyükşehirler olmak üzere Türkiye’nin diğer illerine de yayılmıştır.

8 Eylül 2013 Olimpiyatlara ev sahipliği yapabilmek için beşinci kez aday olan İstanbul, 2020 Yaz Olimpiyatları ve Pralimpik Oyunlarını son anda Tokyo’ya kaptırdı.


10 Kasım 2013 Adana’daki 10 Kasım törenleri sırasında Vali Hüseyin Avni Coş, halk tarafından protesto edildi. Protestolar üzerine makam aracından inen Vali Coş, kendisine hakaret eden vatandaşı göstererek, o gavatı bana getirin dedi.

16 Kasım 2013 Diyarbakır’daki tarihi buluşmada Başbakan Erdoğan, Irak Kürt Bölgesi Yönetimi Başkanı Mesud Barzani, Kürt sanatçı Şivan Perver ve İbrahim Tatlıses ile bir araya geldi.

17 Aralık 2013 17 – 25 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonu yapıldı. Bazı bakanların Rüşvete karıştıkları iddia edildi olay vicdanları rahatlatacak şekilde aydınlatılamadı.

19 Ocak 2014 Adana’da MİT’e ait olduğu açıklanan TIR’lar durduruldu. Savcılık ile MİT arasında bir krize neden olan TIR’larda silah ve mühimmat olduğu iddia edildi, TIR’larda arama yaptırılmadı. Tutanağa göre, araçtaki görevliler TIR’ı durdura jandarmaya, ‘Arayamazsın, devlet sırrı’ dedi. Valilik, TIR’da ‘üç MİT mensubunun olduğunu açıkladı, CHP ‘El Kaide’ye giden silahlar’ olduğu çok açık’ açıklaması yaptı. Bu arada, TIR’ı durduran komutan da görevinden alındı. Nereye gittikleri ve ne taşıdıkları bilinmese de, Adana’da yaşanan bu olay çok konuşuldu. Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, TIR’ların durdurulmasından “paralel yapı” olarak nitelediği Gülen Cemaati’ni sorumlu tuttu.

5 Şubat 2014 Van’ın Gürpınar ilçesinde bir mezrada rahatsızlanan üç yaşındaki Muharrem’in cansız bedeni çuvalla babasının sırtında karlı bir günde taşınırken vicdanlar adeta dondu kaldı.

28 Şubat 2014 Reza Zarrab ve Bakan çocuklarına tahliye edildi. 17 Aralık soruşturması kapsamında tutuklu bulunan işadamı Reza Zarrab, bakan çocukları Barış Güler, Salih Kaan Çağlayan ile Özgür Özdemir ve Hikmet Tuner’e tahliye çıktı.

12 Mart 2014Berkin Elvan Gezi eylemlerinde polisin attığı gaz kapsülüyle başından vurularak komaya girdi, aylarca komada kaldı, 12 Mart 2014 günü hayata gözlerini yumdu.

27 Mart 2014 Ses kayıtları yayınlandı, Youtube’a da erişim yasağı geldi. Dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu’nun yer aldığı iddia edilen bir ses kaydı, gündeme bomba gibi düştü. RTÜK tarafından yayın yasağı getirilen ve anında soruşturma başlatılan kayıt sonrasında, Youtube’a da erişim engeli getirildi. Kayıtta, Suriye ile bir savaş çıkarma planı yer alıyordu. Ses kaydında ‘Gerekirse Süleyman Şah’a biz saldırırız’ ifadesi çok tartışılmıştı

30 Mart 2014 Yerel seçimleri tartışmalarıyla sona erdi. Büyükşehirlerde mevcut partilerin yönetiminin sürdüğü 30 Mart Yerel Seçimleri, başta Ankara olmak üzere birçok il ve ilçe seçiminde yaşanan tartışmalar ile hafızalarda yerini aldı. CHP Ankara adayı Mansur Yavaş ve Ankara B. Belediye Başkanı Melih Gökçek arasında kıran kırana geçen seçim yarışı sonucunda, Gökçek yine başkan seçildi. Yapılan itirazlar, protestolar ve binlerce tutanak ise 30 Mart’a dair akıllarda kalan olaylardan oldu. Ve tabi ki, Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın demeci. Trafoya giren kedi.( Bakan bunu samimiyetiyle söylemişti, biraz da siyasi gerileme mizahsan olarak kurban olmuştur.)

13 Mayıs 2014 Soma’da facia yaşandı. 13 Mayıs’ta Soma’da bir maden ocağında elektrik kaçağından dolayı çıkan yangında, 301 madenci göçük altında kalarak hayatını kaybetti. Cumhuriyet tarihinin en çok can kaybı yaşanan iş ve madencilik kazası olarak kayıtlara geçen Soma, iş güvenliği tartışmalarını beraberinde getirdi.

24 Mayıs 2014 ‘Kış Uykusu’ Altın Palmiye ödülünü kazandı. Nuri Bilge Ceylan’ın yönetmenliğini yaptığı Kış Uykusu filmi, 2014 Cannes Film Festivali’nde ödül kazandı. Filmde Haluk Bilginer, Demet Akbağ, Melisa Sözen ve Nejat İşler rol alıyor.

11 Haziran 2014 IŞİD Musul Başkonsolosluğu’nu bastı. Özel harekat polisleri tarafından korunan Türkiye’nin Musul Başkonsolosluğu’na 900 IŞİD militanı tarafından yapılan kuşatma sonrası, 49 başkonsolosluk çalışanı IŞİD tarafından rehin alındı. Baskın hakkında getirilen yayın yasağı, uzun rehinelik süresi ile birlikte çok tartışılan sürecin sonucunda 20 Eylül’de rehineler Türkiye’de döndü.Times’ta yayınlanan bir haberde, ‘rehinelere karşılık IŞİD militanları takas olarak verildi’ ifadesi geçti. Bir yalanlama gelmemekle birlikte Erdoğan, ‘Velev ki bir takas yapıldı, ben vatandaşlarımın kurtarılmasına bakarım’ dedi.

18 Haziran 2014 12 Eylül Davası’nda, darbe suçundan haklarında dava açılan Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’ya müebbet cezası verildi.

Temmuz 2014. 2014 yılında Sentetik uyuşturucu bonzai kullanımı, yüzlerce gencin hayatına mal oldu. 2014 yılında Türkiye’de en az 400 kişinin bu sebepten dolayı yaşamını kaybettiği ifade ediliyor.

Temmuz 2014 Aralarında eski Terörle Mücadele Şube Müdürü Yurt Atayün ve eski İstanbul İstihbarat Şube Müdürü Ali Fuat Yılmazer’in de bulunduğu 115 emniyet görevlisi operasyonla gözaltına alındı.Operasyon kamuoyunda “paralel yapı ile mücadele” olarak değerlendirildi.

10 Ağustos 2014 tarihinde yapılan seçim, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde cumhurbaşkanının doğrudan halkoyuyla seçildiği ilk seçimdir. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda, yurt içi (normal ve cezaevleri), gümrük ve yurt dışında kayıtlı 55.692.841 seçmenden 41.283.627’si sandık başına gitti. Katılım oranının yüzde 74,13 olarak gerçekleştiği seçimlerde kullanılan oylardan 40.545.911’i (yüzde 98,21) geçerli sayılırken, 737.716’sı (yüzde 1.78’i) geçersiz sayıldı. Aldığı 21.000.143 oyla geçerli oyların %51,79’unu elde eden Recep Tayyip Erdoğan Türkiye Cumhuriyeti’nin 12. Cumhurbaşkanı seçildi. Diğer adaylardan Ekmeleddin İhsanoğlu 15.587.720 oyla %38,44, Selahattin Demirtaş ise 3.958.048 oyla %9,76 oranında oy aldı.13 Ağustos 2014 Beşiktaş’ın efsane ismi Süleyman Seba, 88 yaşında hayatını kaybetti. 1946-1954 yılları arasında Beşiktaş’ta oynadığı 185 maçta 44 gol atan Seba, futbolculuk kariyerini noktaladıktan sonra 1984-2000 yılları arasında Beşiktaş’ta başkanlık yapmış, kulübün efsanelerinden olmuştu.
Ağustos 2014 Gaziantep’te bir ev sahibinin Suriyeli kiracıları tarafından bıçaklanarak öldürülmesi iddiası sonucu kent genelinde Suriyelilere yönelik olaylar yaşandı. Günler süren olaylarda Suriyeli mülteciler linç edilmek istendi.

 

Kaynaklar

http://www.sosyalbilge.com/index.php/genel-tuerk-tarihi/tuerk-ad-ve-tuerk-devletleri/81-turk-tarihi-kronolojisi

https://mehmetkarasakal.com/turkler-ve-turk-tarihi-kronolojisi/