Çin' in Elektrikli Araç Hakimiyeti

2008 yılında Tesla ilk elektrikli otomobili Roadster'ı piyasaya sürmüş ve yıllar içerisinde elektrikli araç pazarını tek başına domine etmeyi başarmıştı.

Gün geçtikçe Tesla'nın pazardaki yeri sağlamlaşıyor, elektrikli araç deyince artık doğrudan Tesla akla geliyordu.

ABD'li şirket sektördeki hakimiyetinin tadını çıkarıyor, tam 15 yıl boyunca EV (electric vehicle -elektrikli araç) konusunda rakipsiz kalıyordu.

Ancak 2024 yılında Tesla'nın hakimiyeti Asya'dan bir rakip tarafından sona erdiriliyordu.

Açıklanan rakamlar hem Tesla için hem de dünya için yeni bir dönemin başladığını gösteriyordu.

Rakamlara göre Tesla 2023'ün son çeyreğinde yaklaşık 484 bin adet araç satmış ve satışlarını geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,5 artırmıştı.

Ancak Çinli BYD aynı çeyrekte 526 binden fazla araç satarak ilk kez Tesla'yı geride bırakmıştı.

Evet, elektrikli araç satışlarında artık yeni bir dev var ve bu dev tüm geleneksel üreticileri teker teker devirerek piyasayı domine ediyor.

Tesla'nın CEO'su Elon Musk birkaç gün önce yaptığı açıklamayla Çinli şirketlerin durdurulamaz yükselişini şu cümlelerle anlatıyordu:

Eğer herhangi bir ticari engel getirilmezse, dünyadaki diğer otomobil şirketlerinin büyük çoğunluğunu yok edecekler. Çünkü bu işte son derece iyiler.

Aslında Çinlilerin EV konusundaki yükselişi beklenen bir şeydi. Yıllardır birçok kişi Çin'in elektrikli araçları konusunda dünyayı uyarıyordu.

Yaklaşık bir yıl önce ben de X hesabımdan naçizane şunları yazmıştım.

Çok iddialı olacak belki ama küçük bir tahmin. Çok da uzun olmayacak bir süre içinde Çin'in elektrikli araçları dünya otomotiv endüstrisini yerle bir edecek.

Aradan geçen bir yılda Çinliler en büyük rakipleri Tesla'yı da egale ediyor ve EV satışlarında dünyanın bir numarası oluyordu.

Üstelik sadece EV'ler konusunda değil şimdiye kadar bildiğimiz tüm geleneksel otomotiv üreticileri Çin'in elektrikli araçlarına karşı tek tek boyun eğiyor.

2021'de Güney Kore'yi, 2022'de Almanya'yı geçen Çin, son rakibi Japonya'yı da bu yıl geçerek dünyanın en büyük otomotiv ihracatçısı olmuştu.

Onlarca yıllık Avrupalı ve Japon araç hakimiyetinin sonuna gelmiştik. Üstelik bu eğilim her geçen gün artıyordu.

Yakında dünyanın her sokağında Çin EV'leri olacak. Ortadoğu'dan Asya'ya, Afrika'dan Amerika'ya kadar her kıtada onlar olacak.

Zira veriler bunu gösteriyor. Ortadoğu pazarını yavaş yavaş ele geçiriyorlar.

Geçen yıl pazardaki payları yüzde 35 büyürken, Ortadoğu ülkeleri de Çin'in EV'lerini iştahla kabul ediyorlar.

Petrol zengini ülkeler hızlı bir şekilde elektrikli araç dönüşümünü gerçekleştirip elindeki petrolü ise daha yüksek kâr marjıyla yurt dışına ihraç ediyorlar.

Avrupa ise hala Çin'in tam olarak giremediği ancak başarılı bir şekilde satışlarını artırdığı bir bölge.

Avrupa'ya giden elektrikli araç ihracatı 2022 Kasım ayında yüzde 165 artarken, sadece 1 ayda 3,2 milyar dolarlık araç satışı gerçekleştirilmiş.

Avrupa Birliği Çinli EV üreticileriyle rekabet etmede zorlanacağını bildiği için de soruşturmalarla Çin'i engellemeye çalışıyor.

Çünkü önlem almazlarsa Dünyadaki hakimiyetlerini bitiren Çinli araçların, kendi ülkelerini de işgal edeceğini iyi biliyorlar.

Eylül ayında AB Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen, Çin'in elektrikli araçlarına yönelik bir anti-sübvansiyon soruşturması başlatacağını duyurmuş ve Çin'in EV'lerine yönelik korkusunu şu sözlerle dile getirmişti:

Avrupa rekabet üstünlüğünü korumak için ne gerekiyorsa yapacak.

Görüldüğü gibi Çin durmuyor ve kimse de Çin'i durduramıyor. Zira Çin'le rekabet etmek aşağıdaki nedenlerden dolayı çok zor. Her şeyden önce Çin'de yaklaşık 300 tane EV üreticisi firma var. Bunların bazıları çok iyi kar ederken, bazıları hayatta kalmaya çalışıyor. Neredeyse canı sıkılan her iş adamı elektrikli araba üretiyor. Çinli 15 EV firması ise dünyayı sallıyor. Ortadoğu, Asya, Afrika, Amerika pazarını yavaş yavaş ele geçiriyorlar.

Maliyet avantajları var. Her fiyattan araç üretebiliyorlar. Çok ucuza da çok pahalıya da. Çok kaliteli araçları da var kötü olanları da. Kalite ve boyut farklılıkları çok çeşitli. Mesela, 2022'de Çin'de satılan elektrikli otomobil modellerinin yüzde 20'sinin fiyatı 15 bin doların altındaydı. Bu fiyata ne Avrupa'da ne Amerika'da araç bulmak neredeyse imkânsız.

Dünyadaki elektrikli araç bataryalarının yüzde 60'ından fazlasını Çinli şirketler üretiyor. Uluslararası Enerji Ajansı'na göre katot bakır üretiminin ise yüzde 80'ini gerçekleştiriyorlar.

Bir diğer önemli sebep Çin iç pazarının büyüklüğü. Çin yıllık satış açısından dünyanın en büyük otomotiv pazarına ev sahipliği yapıyor.

Devlet vergi indirimleri ve imtiyazlı satın alma sözleşmeleri gibi çeşitli süreçlerle yolun her adımında Çinli şirketleri destekliyor.

Ayrıca Çinli üreticiler devasa üretim kapasitelerine sahipler. Ülkede artan rekabet nedeniyle de çok ciddi baskı altındalar. Bu da doğal olarak şirketlerin ihracata yönelmelerini sağlıyor.

Bunlar Çin'in EV'ler konusunda nasıl bu kadar başarılı olduklarını açıklayan birkaç örnek.

Buna benzer daha birçok sebep sayılabilir ancak ortada net bir gerçek var ki Çinliler dünya otomobil pazarını yerle bir edip tüm ezberleri bozuyor.

Çinli tüketiciler de bu dönüşüme büyük ilgi gösteriyor. Petrol yakıtlı araçlardan bataryalı araçlara geçiş sadece çevresel faydalar sağlamakla kalmayıp aynı zamanda ekonomik avantajlar da sunuyor. Elektrikli araçların işletim maliyetlerinin daha düşük olması uzun vadede tüketicilere ciddi tasarruflar sağlar. Ayrıca elektrikli araçların bakım gereksinimlerinin daha az olması kullanıcılar için ek bir avantaj oluşturur. Bu faktörler Çinli tüketicilerin elektrikli araçları tercih etmelerinde önemli rol oynar. Çin’de ve dünyada en iyi 10 Çinli elektrikli araba markaları şöyle:

Lityum rezervlerinin olmamasına rağmen Çin, 2018’deki yüzde 60’a kıyasla 2020’de yaklaşık yüzde 72’lik pil pazar payıyla dünyanın en büyük lityum pil üreticisi olarak kendini kanıtladı. Çin, elektrikli otomobil pazarına büyük miktarlarda yatırım yaparak pil hakimiyetini elde etti. Çin hükümeti, pazarı hızla genişletmek ve lityum pillere daha fazla talep yaratmak için elektrikli araçların üretimini sübvanse etmek için 60 milyar dolar ile 100 milyar dolar arası bir yatırım yaptı. Ayrıca, pil üretim maliyetlerini de azaltıyor. Ancak dünyanın geri kalanı, özellikle ülkelerin büyük petrol ve gaz kıtlıkları karşısında enerji güvenliğini sağlamak için yarıştığı bir zamanda, bu tür bir finansman sunmakta zorlanıyor.

Elektrikli otomobillerin gelişiminde en büyük rol sahibi olan batarya endüstrisi Çin’in hakimiyeti altında. Katı hal bataryaları konusunda da sürekli bir gelişim gösteren Çin’in en büyük üreticileri bir araya geliyor. Amaç bu alanda da liderlik.  

Çin Tüm Katı Hal Batarya İşbirlikçi İnovasyon Platformu (CASIP) adı verilen konsorsiyumda devlete ait otomotiv üreticileri, batarya devi CATL, CALB, EVE Energy, SVOLT, Gotion High-Tech ve BYD pil yan kuruluşu FinDreams Battery ittifakta yer alıyor. Yani dünyanın en büyük 10 pil üreticisinden 6’sı ittifakın içinde. Aynı zamanda otomobil üreticileri Nio ve BYD’de oluşumun içinde.  

Üstelik bu listede yer alan markalar kendi aralarında katı bir rekabet içinde olmasına rağmen Çin’in batarya hakimiyetini korumak adına bir araya geliyor. Bunun sebebi ise hem hükümetin büyük desteği hem de Güney Kore, Japonya, Kuzey Amerika ve Avrupa'da katı hal teknolojisi üzerine başlatılan girişimler.  

Konsorsiyumun amacı, 2030 yılına kadar katı hal pilleri için bir tedarik zinciri oluşturmak. Aynı zamanda ortak araç geliştirmek, teknoloji araştırmaları gibi konularda da ortak çalışacak.  

Çin’de elektrikli otomobiller konusunda devlet desteği çok büyük boyutlarda. Yine burada da Sanayi ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı ve farklı birçok hükümet kurumunun bu sürecin içinde yer alacağı açıklandı.  

Elektrikli aletler (EV) konusunda en başarılı ülkeler arasında Norveç öne çıkıyor. İşte nedenleri:

1. Norveç

Dünyadaki en yüksek elektrikli araç penetrasyonuna sahip.

EV alımını teşvik eden güçlü vergi indirimleri, ücretsiz otopark ve feribot kullanımı gibi teşvikler sunuyor.

Norveç'te satılan araçların %80'i elektrikli.

2. Çin

Dünyanın en büyük EV pazarı. BYD ve NIO gibi yerli markalarla hızlı büyüme gösteriyor.

Yoğun şarj şarjları yatırımları ve üretim teşvikleri sağlanıyor.

3. Almanya

Avrupa'nın en büyük otomotiv üreticisi ve Tesla gibi geliştiricilerin üretim tesislerine ev sahipliği yapıyor.

VW, BMW ve Mercedes gibi markalar güçlü EV yatırımları yapıyor.

Çin , teknolojisinde özellikle Lityum ve Nadir Toprak Elementleri sayesinde büyük bir avantaja sahip. İşte detaylar:

1. Lityum

Lityum-iyon bataryalar, elektrikli araçlarda en yaygın kullanılan batarya tipidir. Çin, lityum tedarik zincirinin önemli bir parçasıdır.

Çin, Güney Amerika'daki Lityum Üçgeni (Arjantin, Bolivya, Şili) ülkelerden büyük miktarlarda ithal ediyor ve bu kaynakları işleyerek dünya lideri olarak sürdürüyor.

2. Kobalt

Kobalt, lityum-iyon bataryaların miktarını ve enerji tüketimini artırmak için kritik bir katkıdır.

Çin, Afrika'daki kobalt rezervlerinin büyük bir kısmını kontrol ediyor (özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti ).

3. Nikel

Nikel, bataryaların enerji depolamasını artırıyor. Çin, büyük nikel işleme tesislerine sahip ve bu da bataryaların maliyetini düşürmesine yardımcı oluyor.

4. Nadir Toprak Elementleri

Neodimyum , praseodimyum ve disprosyum gibi elementler, elektrikli araç motorlarında kullanılanlar için kritik önemdedir. Çin, bu nadir toprak elementlerinin dünya rezervlerinin yaklaşık %80'ini kontrol ediyor ve işliyor.

Bu madencilerin bol çalışmaları ve işleme kapasitesinin yüksek olması, Çin'in üretim batarya maliyetlerini düşürmesine ve teknolojide dünya lideri olmasına katkı sağlıyor.

    

Sonsöz

Elektrikli araçların uzun vadede başarılı olması beklenmiyor. Özellikle Çin menşeili araçlarda bataryanın yanması gibi ve araç yangınları gibi durumların yaşanabileceğini öngörüyorum. Kalite standartlarının çok düşük olması Çinli araçların piyasada tutunamayacağını düşünüyorum.

Kaynaklar

https://www.ntv.com.tr/yazarlar/murat-sahin/cinin-en-buyukleri-batarya-teknoloji-icin-birlesiyor,BJICq1iKgky7Ne9btU3wPQ

https://dunyaenerji.org.tr/cinin-batarya-hakimiyetiyle-kim-rekabet-edebilir/

https://beefull.com/blog/en-iyi-10-cinli-elektrikli-araba-markalari/

https://www.indyturk.com/node/694951/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/%C3%A7inin-elektrikli-ara%C3%A7lar%C4%B1-durdurulam%C4%B1yor-d%C3%BCnya-otomobil-pazar%C4%B1n%C4%B1