Mitomani Nedir?

Günlük hayatta maruz kalınan yoğun stres, aktiviteler ve sosyal çevre baskısıyla birlikte günümüzde psikolojik sağlık sorunlarının sıklığı giderek artma eğilimindedir. Buna bağlı olarak, farklı seviyelerde, birbirinden değişik ruhsal problemler ortaya çıkmakta ve kişilerin yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.

Mitomanide söz konusu olan yalan söyleme davranışı, kişinin psikolojik olarak duyduğu bir ihtiyaç veya isteği gidermesi ve davranış sonrasında rahatlaması ile tanınır. Bu anlamda, sağlıklı kişilerde de görülebilen beyaz yalanlar söyleme davranışından ayrılır.

Mitomani genellikle çeşitli psikolojik rahatsızlıklarla birlikte bulunma eğilimindedir. Klinikte özellikle, antisosyal kişilik bozukluğu olan, bipolar duygudurum bozukluğu olan veya depresyon, anksiyete gibi çeşitli psikolojik rahatsızlıklara sahip hastalarda mitomanik yalan söyleme davranışı görülebilir. Bu bağlamda, mitomani hastası olan kişilerin, ek ruhsal sorunlar açısından dikkatle incelenmesi, doğru ve etkili bir tedavinin uygulanması açısından vazgeçilmezdir.

Sağlıklı kişilerde de yalan söyleme davranışı görülebilmektedir. Halk arasında beyaz yalan olarak bilinen bu yalan davranışında genellikle, yalan söylenen kişinin çeşitli sebeplerle kırılmaması veya belirli bilgileri öğrenmemesi şeklinde bir amaç ve yalanla elde edilen bir kazanç söz konusudur. Yine beyaz yalanlar, sonuçları itibariyle ciddi sağlık veya sosyal sorunlar oluşturmaması ile bilinir.

Bu durumun aksine, mitomanik yalan söyleme davranışı gösteren kişilerde, yalan söylemek için belirli bir nedeni olmayan hastalar, sadece psikolojik bir gereksinim duydukları için yalan söylerler. Bu anlamda yalanlar sonucunda sosyal bir kazanç sağlanması amaçlanmasa da; sıklıkla ikincil yönden bir kazanç elde edilebilir. Mitomanik yalanlar sonucunda kişi kendini sıklıkla bir olayın kahramanı veya kurbanı olarak ifade eder.

Yapılan araştırmalar bazı nörolojik sorunlara sahip kişilerde mitomanik davranışların gelişebildiğini göstermiştir. Bu anlamda beynin çeşitli bölgeleri kişilik ve ruhsal sağlıkla alakalı olduğundan, bu bölgelerdeki hasar kişilik bozukluklarına veya psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir.

Yine antisosyal kişilik bozukluğu, bipolar bozukluk veya bazı psikoz durumlarında mitomaniye rastlanabilir. Antisosyal kişilik bozukluğunda, hasta sosyal yaşamı düzenleyen kuralları veya ahlaki davranışları yok sayarak, suç içerikli davranışlar işlemeye yatkın hale gelir. Bu nedenle daha sık ve kolay yalan söyleme davranışı gösterebilir. Yine bipolar bozuklukta mani durumuna giren hastalar, karşısındaki kişiyi etkilemek adına gerçekte olmayan durumlar hakkında konuşabilir ve yalan söyleyebilir. Psikoz durumunda ise kişi olmayan şeylere inanarak sanrılar geliştirebilir ve bunlar hakkında doğruymuş gibi konuşabilir.

Çalışmalar ayrıca, kronik olarak yalan söyleyen kişilerde yalan söyleme davranışını sergilemeye yatkınlık ve davranışı göstermede kolaylık geliştiğini göstermiştir. Bu anlamda sık yalan söyleyen kişilerin mitomaniye yatkınlık oluşturduğu söylenebilir.

Tüm bunlara rağmen, mitomani ile alakalı bilgiler hala sınırlı olup, daha çok araştırmanın yapılması gerektiği söylenebilir. Klinikte görülen çeşitli hastalarda, altta yatan belirli bir rahatsızlık olmamasına rağmen mitomani hastalığı tespit edilebilir.

Mitomanik yalan davranışı ile sağlıklı insanlarda görülen beyaz yalan söyleme davranışı arasında çeşitli yönlerden farklar bulunur. “Mitomani nasıl anlaşılır?” sorusu bu duruma maruz kalan kişilerin sıklıkla sorduğu soruların başında gelir. Bu doğrultuda, aşağıdaki özellikler mitomani hastalığı olan kişilerde görülür:

· Mitomanik yalan söyleyen kişi; kendisini utanç verici bir durumdan kurtarma veya gizli kalmasını istediği bilgileri saklama gibi bir sosyal kazanç elde etme dürtüsü hissetmez. Bu durum özellikle aile bireyleri arasında ciddi sorunlar doğurur. Çünkü ortada herhangi bir yalanı gerektirecek neden olmadığı halde, kişi yalan söyleme davranışını ısrarla sürdürür.

· Mitomanik yalanlarda; ifadeler oldukça derinlikli, inandırıcı, detaylı ve abartılıdır. Bu anlamda mitomanik kişiler, olmamış olayları ustalıkla hikayeleştirebilir, karşı tarafı kolayca ikna edebilir.

· Mitomani durumunda, kişi sıklıkla kendini anlattığı yalanda bir kahraman veya kurban olarak resmeder. Bu sayede, mitomanik kişi yalan söylediği kişiden övgü, acıma veya sempati gibi ilgi gösterileri elde ederek ikincil bir sosyal kazanç sağlar.

· Mitomani davranışını uzun süre sergileyen kişiler, söyledikleri yalanları gerçekmiş gibi algılamaya başlar. Psikolojide delüzyon veya sanrı olarak ifade edilen bu durumda, kişi yalan olan durumu veya olayı, gerçek kabul ederek aksi iddiaları şiddetle reddedebilir. Kişi bu ısrarı esnasında yalan ile gerçeği ayırt etmekte zorlanabilir.

· Mitomanik kişiler yalan söylerken, sağlıklı kişilerde sıklıkla izlenen yalanı planlama, yüzde kızarma, gözleri kaçırma, kaşınma gibi davranışları göstermez. Ani sorular sorulara hızlı ve tatmin edici cevaplar verebilir, yalanı kolayca kurgulayabilir ve etkili şekilde ifade edebilir.

· Mitomanik yalanlar sıklıkla büyük sosyal etkilere sahiptir. Bu anlamda, kişi elde etmediği bir başarıyı kendisininmiş gibi gösterebilir veya hayatını tehdit eden bir hastalığa sahip olduğunu iddia edebilir.

Mitomani nasıl gelişir?

Mitomani psikiyatrik hastalıklar sınıflandırmasında ayrı bir tanı olarak geçmemektedir. Ancak bazı hastalıkların bir bulgusu olabilmektedir. Bu hastalıklar:

*Bipolar bozukluklar

*Dikkat eksikliği sendromu

*Dürtü kontrol problemleri

*Madde bağımlılığı

*Sınırda kişilik

*Narsistik kişilik bozukluğu

*Takıntı bozuklukları

Mitomani hastaları üzerinde yapılan gözlemlerde bazılarında epilepsi veya EEG bozuklukları, geçirilmiş kafa travması ve aile içinde psikiyatrik hastaların olduğu gözlenmiştir. Mitomani genellikle kişilik gelişiminin en hızlı olduğu ergenlik çağlarında başlar. Tanı ise genellikle 21-22 yaşlarında konur. Mitomaninin kökeninde düşük öz benlik saygısı ve kendine güvensizlik yatar. Bu eksiklikleri kişi yalan söyleyerek doldurmaya çalışır. Çoğunluğunun çalkantılı aile yaşamlarının olduğu tespit edilmiştir. Mitomani hastalarında sahte benlik duygusu, gerçek benliği sahte benlikten korumak için idealizasyon, mükemmellik ve görkem yaratma mekanizmalarını kullanır. Mitomania hastalığının ileri evresi nevroz ve psikozdur.

Yeteri kadar ruhsal olgunluğa ulaşmamış biri hayatın zorlayıcı durumlarından kaçmak için mitoman haline dönüşebilir.

Mitomaninin diğer hastalıklardan ayırıcı tanısı nasıl yapılır?

Mitomani bazen kişilik bozuklukları ile karıştırılabilir. Ancak kişilik bozukluklarının aksine mitomanlar yalandan kazanç elde etmeyi ummazlar. Kişilik bozuklukları genellikle çocukluk çağında, mitomani ise ergenlikte başlar. Mitomanlarda kişilik bozukluklarında görülen yoğun duygusal sorunlar görülmez. Mitomanlarda intihar eğilimi gözlenmez. Konfabulasyon hastalığı ile karıştırılabilir. Konfabulasyon masal anlatma ve gerçeği saptırmadır. Bu yönüyle birbirlerine çok benzerler. Konfabulasyonun mitomaniden farkı organik nedenlerle bellekte oluşan boşlukların doldurulmaya çalışılmasıdır. İlk olarak alkol bağımlısı hastalarda tanımlanmıştır. Konfabulasyon Korsakoff sendromu, beyin travması yada ön beyin damarlarının yırtılması sonucu ortaya çıkabilir. Yani mitomaninin aksine organik bir temel vardır.

Kaynaklar

https://www.medicalpark.com.tr/mitomani/hg-2374

https://www.florence.com.tr/mitomani-nedir