Hava Olayları ve İklim

Hava Olayları, dar bir bölgede belirli ve kısa bir süre içinde etkili olan atmosfer koşullarıdır.

Hava olaylarını rüzgar ve yağış olarak inceleyebiliriz. Havadaki su buharının atmosfere yakın bölgelerde yoğuşması sonucu kar ve yağmur, yere yakın bölgelerde yoğuşması sonucu sis, çiy ve kırağı oluşur.

ALÇAK BASINÇ ALANI

*Hava sıcaklığının yüksek olduğu bölgelerde sıcaklığın etkisiyle hava tanecikleri genleşerek birbirinden uzaklaşır. Tanecikler birbirinden uzaklaştığında havanın yoğunluğu azalır ve yukarı doğru hareket eder. Yeryüzüne yakın bölgelerde tanecik sayısı az ve seyrek olduğundan basınç azdır.

*Atmosfere doğru yükselen havadaki su buharı atmosferin üst katmanlarında soğuk hava ile karşılaşır ve yoğuşur. Bunun sonucunda bulut oluşumu gözlenir.

*Soğuyan hava tanecikleri yeniden büzülerek yoğunluğu artar ve yeryüzüne doğru hareket eder.

*Havanın hareketi çevreden merkeze doğrudur.

*Alçak basınç alanlarında hava genellikle kapalıdır ve yağış oluşma ihtimali fazladır.

*Ekvator ve çevresi

YÜKSEK BASINÇ ALANI

*Hava sıcaklığının düşük olduğu bölgelerde hava tanecikleri büzülerek birbirine yaklaşır. Bu durum havanın yoğunluğunun artmasına ve yere doğru yığılmasına neden olur.

*Yeryüzüne yakın bölgelerde yığılan hava tanecikleri basıncın artmasına neden olur.

*Yüksek basınç alanlarında havanın hareketi merkezden çevreye doğrudur.

*Yüksek basınç alanlarında bulut oluşumu gözlenmez, hava genellikle açık ve Güneşlidir.( Güneşli olması sıcak olduğunu göstermez. Hava soğuktur.Yağış ihtimali düşüktür.)

*Kutuplar ve çevresi

RÜZGAR OLUŞUMU

Yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru olan yatay yönde hava hareketine rüzgar denir.

FIRTINA

Saatteki hızı 90-120 km arasında olan kuvvetli rüzgarlardır. Fırtınalar, ince ağaç dallarının kırılmasına ve arabaların yoldan çıkmasına neden olabilir.

KASIRGA

Saatteki hızı 120 km’den fazla olan kuvvetli rüzgarlardır. Kasırgalar; bitki örtüsünde, yerleşim yerlerinde büyük tahribata yol açar ve daha çok ekvatoral bölgelerde gözlenir. Kasırga oluşumunu havadaki nem oranı, okyanus suyu sıcaklığı, rüzgâr hızı ve konum etkiler. Okyanus suyu sıcaklığı arttığında su yüzeyindeki buharlaşma da artar.

Okyanus yüzeyinde bulunan ve sıcaklığı gittikçe yükselen hava, su buharıyla birlikte dönerek

yükselir. Yükselen hava, soğuk bölgelerde aniden yoğunlaşır ve tekrar yeryüzüne doğru hareket eder, yağışlar gözlenir. Bu döngünün devam etmesiyle hızlanan hava akışı kasırgaları oluşturur. Kasırga sırasında havadaki nem oranının gittikçe artmasıyla hortumlar oluşabilir. Hortumlar, etki alanları küçük olmasına rağmen, yıkıcılığı çok yüksek rüzgârlardır.

MELTEMLER

DENİZ MELTEMİ

(GÜNDÜZ MELTEMİ)

Gündüzleri Güneş ışığının etkisiyle yeryüzü ısınır. Karalar denizlere göre daha hızlı ısınır. Karaların yüzeyine yakın bölgelerde bulunan hava tanecikleri sıcaklığın etkisiyle genleşerek yukarı doğru hareket eder. Yere yakın bölgelerde hava taneciği sayısı azalır ve alçak basınç alanı oluşur. Denizler ise karalara göre geç ısınır. Bu sebeple deniz yüzeyine yakın bölgelerde hava tanecikleri daha sık ve yoğun bulunur. Bu bölgede sıkışan hava tanecikleri yüksek basınç alanını oluşturur. Sonuçta hava yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru harekete başlar ve rüzgarı oluşturur. Gündüzleri denizden karaya doğru esen bu rüzgarlara Gündüz Meltemi( Deniz Meltemi) denir.

KARA MELTEMİ

(GECE MELTEMİ)

Güneş battıktan sonra karalar hızla soğur. Üzerinde bulunan hava tanecikleri büzülerek sıkışır ve yüksek basınç alanı oluşturur. Deniz ise hala ılıktır ve geç soğur. Deniz yüzeyine yakın alanlardaki hava tanecikleri genleşerek yükselir ve burada hava taneciklerinin azalması sonucu alçak basınç alanı oluşur. Sonuçta hava yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru hareket eder ve rüzgar oluşur. Karadan denize doğru esen bu rüzgara Kara Meltemi( Gece Meltemi) denir.

İKLİM

Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca gözlemlenen hava olaylarının ortalamasıdır. İklimden bahsederken geniş bölgeler söz konusudur. 30-35 yıllık veriler değerlendirilerek bir bölgenin iklimi hakkında yorum yapılabilir.

İKLİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Ekvatora uzaklık(enlem)

Yer şekilleri

Denizden yükseklik

Denize uzaklık

Bitki örtüsü

İklim ile ilgilenen bilim dalına KLİMATOLOJİ(İklim Bilimi) , bu alanda çalışan uzmanlara da KLİMATOLOG(İklim Bilimci) denir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

Atmosfere salınan Karbondioksit( CO2) miktarının artması ile oluşan Sera Etkisi sonucu hava sıcaklığının yükselmesi , çölleşme ve kuraklığın artması, küresel ısınma ile buzulların erimesi gibi nedenlerden dolayı mevsimlerde de değişimler yaşanmaya başlar. Bütün bunlar İklim değişikliğine sebep olur.

Kaynaklar

https://www.bilgipedia.com.tr/basinc/

https://fenozom.com/8-sinif-1-unite-iklim-ve-hava-olaylari-konu-ozeti/