Ankara Savaşı (1402) ve Fetret Devri (Osmanlı Devletini yıkılmanın eşiğine getiren dönem)

Osmanlı' nın gelişip, güçlenmesine engel olan en büyük etkenlerden biri.

Bu savaşta filler ilk kez kullanılmıştır.

Ankara Savaşı, 28 Temmuz 1402 senesinde Ankara’nın Çubuk’ta Osmanlı Devleti sultan Yıldırım Beyazıt ile Akkoyun Hükümdarı Timur arasında gerçekleşmiştir.

Timur topraklarını Hint okyanusundan Anadolu’ya kadar genişletmiş, ayrıca Anadolu topraklarını da devletine dahil etmek istiyordu. Timur’un ehli sünnet din düşüncesinden uzak olması sebebiyle, Müslümanlarla savaşmakta bir sakınca görmüyordu. Bu sebeple Anadolu topraklarına doğru yöneldi ve kendi topraklarına katmak istedi.

Ankara Savaşı, 28 Temmuz 1402 senesinde Moğollar ve Osmanlı Devleti arasında yapılmıştır. Ankara Savaşı Osmanlı Devleti ve Moğollar arasındaki beylik sorunları sebebiyle başladı. Bu savaş Osmanlı Devleti’nin yenilgisiyle sonuçlanmıştır.

Memlük sultanı olan Berkuk hayatını kaybedince Timur bunu fırsat olarak görüp Anadolu’ya yönelmiştir. Timur Anadolu’ya saldırmayı düşünüyordu fakat Memlüklülerin müdahalesinden çekinmekteydi. Memlüklüler ile Osmanlı Devleti’nin arası da açılmıştır. Timur 1399 senesinde Bağdat’ı işgal etmiştir. Celayirli hükümdarı sultan Ahmet ve Karakoyun hükümdarı olan Kara Yusuf, Osmanlıya sığınmıştır. Timur bu hadiseden sonra Anadolu planını daha öne alarak hazırlıkları hızlandırmıştır.

Hakikaten bu iki hükümdar Timur’un hakimiyeti altında olduğu için Timur kızar ve Yıldırım Beyazıt’tan bu hükümdarların iadesini ister. Yıldırım Beyazıt’ın iadeyi kabul etmemesi üzerine hakaret dolu mektuplaşmalar başladı. Osmanlı Devleti’ne ver veren Mutahharten Timur’a sığınınca olaylar iyice büyümüştür.

Mutahharten ve Akkoyunlu Karayülük Osman Bey, Timur’la beraber Sivas’ı kuşatmıştır. Sivas bu kuşatmaya 18 gün dayanabilmiştir. Timur’un katliam yapmama sözüne karşılık Sivas teslim edilmiştir. Fakat bu söze rağmen büyük katliam yapmıştır. Malatya, Behisni ve Elbistan’ı alan Timur 1401 senesinde Suriye’ye yönelmiştir. Bunu fırsat olarak gören Yıldırım Beyazıt ise Kemah ve Erzincan’ı almıştır. Hedefi Mutahharten’ı cezalandırmaktır.

Timur Arran’a geldiğinde ise Yıldırım Beyazıt Sivas’a yönelmiştir. Yıldırım Sivas’a giderken Timur Nahçıvan bölgesinde bekledi ve Yıldırım Beyazıt’ı durdurması için torunu Şahruh’u göndermiştir. Mutahharten araya girse de Timur’un Kara Yusuf’un tesliminde ısrarcı olması anlaşma ümidini ortadan kaldırmıştır. Timur Çin seferinden önce Anadolu’da Osmanlı Devleti gibi bir gücü istememekteydi.

Ankara Savaşı’nın Kısaca Önemi

Ankara Savaşı, iki hükümdarın Anadolu üzerinde hâkimiyet istemesi neticesinde meydana gelmiştir. Savaşın önemine bakıldığında, hâkimiyeti elde eden devlet, bir taraftan Anadolu hâkimiyetini de eline geçirecekti. Osmanlı’nın yenilgisiyle neticelenen savaşta, Yıldırım Bayezid esir düşmüştür. Padişahın Timur’a esir düşmesi çok mühim olsa bile asıl mevzu Osmanlı Devleti’nin yıkılma riskiyle karşılaşmış olmasıdır. Ankara Savaşı, Osmanlı Devleti için büyük hezimet olmuştur. İki tarafın karşılıklı restleşmesinden zararlı çıkan Osmanlı olmuştur. İlk kez bir Osmanlı padişahı önemli bir stratejik hata yapmıştır.

Anadolu'dan başlayıp Hindistan'a kadar uzanan mühim bir devlet kuran Timur, Anadolu’da hak iddia etmekteydi. Anadolu'da hâkimiyet kurmayı amaçlayan Osmanlı bu durumda Moğol Devletiyle çarpışmak vaziyetindeydi.

Timur'un gerçekleştirdiği taarruzlar sonrası Karakoyunlu ve Celayir devleti yıkılmıştır. Celayir hükümdarı Ahmet han ve Karakoyunlu Devletinin hükümdarı Kara Yusuf, Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır. Bu olay sonrasında Timur’un sert tepki vermesi. İki tarafın karşılıklı restleşmesi sonucunda Beyazıt ve Timur birbirlerinin topraklarına saldırmaya karar vermiştir.

Timur, Halep, Sivas ve Şam istila etmiştir. Bunun üzerine Bayezid Erzincan ve Kamah’ı aynı politika ile istila etmiştir. Esir talepleri savaşı kaçınılmaz hale getirmiştir.

Esirler ve karşılıklı istilalar savaş sebebi olsa da ana sebep iki devletin Anadolu’yu hâkimiyeti altına almak istemesidir. Neticede bütün bu sebeplerle Ankara Savaşı çıkmış oldu.

Ankara Savaşı’nın Sonuçları

Ankara Savaşı ile Anadolu üzerinde Osmanlı Devleti tarafından kurulan birlik yıkılmıştır.

Anadolu üzerinde hâkimiyet kurmayı başaran Timur, İzmir bölgesine kadar gitmiş ve İzmir'i Haçlıların elinden almıştır.

1402-1413 yılları arası Osmanlı Devleti Fetret Devri’ne girmiştir.

Osmanlı Devleti’nde merkezi otorite bozulmuş ve Yıldırım’ın oğulları arasında taht kavgaları çıkmıştır. Osmanlı Devleti yıkılma riski ile direk karşı karşıya kalmıştır.

Osmanlı’nın devletten imparatorluğa geçiş döneminde gecikme yaşanmıştır.

İlk ve son defa bir Osmanlı padişahı savaşta esir düşmüştür. Yıldırım Beyazıt Ankara Savaşı’nda sonra esir düştükten takribi 8 ay sonra Akşehir'de üzüntü ve kederden hastalanarak vefat etmiştir.

Osmanlı Devleti, Ankara Savaşı’nda yenilgiye uğramasının ve Yıldırım Beyazıt’ın Timur tarafından esir edilmesinin ardından bir taht kavgasının içine düşmüştür.

Yıldırım Bayezid’in dört oğlu yani dört şehzadesi arasında 1402 yılında başlayan bu taht kavgası, Çelebi Mehmet’in 1413 yılında iktidara tam anlamıyla hâkim olmasına kadar geçen 11 yıllık dönemi kapsar ve bu dönem Osmanlı tarihinde FETRET DEVRİ olarak adlandırılır.

Fetret Devrini başlatan Ankara Savaşı’nda Osmanlı’yı yenilgiye uğratan Timur, Anadolu’yu fethetmeye kalkışmamıştır.

Çünkü bu savaşta Timur’un esas hedefi, ileride kendisine rakip olabilecek büyük bir Osmanlı Devleti’nin oluşmasını engellemektir.

Bu amaçla, Ankara Savaşı’nı kazanmasının ardından Anadolu Beylerine topraklarını geri vermiş ve bu suretle Osmanlı’nın büyük ölçüde kurmuş olduğu Anadolu Türk birliğini parçalamıştır.

Yıldırım Beyazid’ın dört oğlu da Timur’un bu politikasını uygun düşecek biçimde hareket etmiştir.

Beyazid’in oğullarından

Süleyman Çelebi Edirne’de,

İsa Çelebi Bursa’da,

Mehmet Çelebi Amasya’da,

Musa Çelebi ise Balıkesir’de hükümranlıklarını ilan etmişlerdir

Oğullar arasında yaşanan ilk mücadele İsa Çelebi ile Musa Çelebi arasında gerçekleşmiş, bu mücadeleden başarıyla ayrılan Musa Çelebi, Balıkesir’in ardından Bursa’da da hükümdarlığını ilan etmiştir.

Ardından Edirne üzerine yürüyerek Süleyman Çelebi’yi de yenen Musa Çelebi, Edirne’de bulunan devlet adamlarından yeterli desteği alamayınca, Mehmet Çelebi tarafından yenilmiştir.

Böylece Mehmet Çelebi, Musa Çelebiyi bertaraf etmek suretiyle 1413 yılında tek başına Osmanlı tahtına oturmuş ve 5. Osmanlı Padişahı I. Mehmet olarak ülkede birliği yeniden sağlamıştır.

Osmanlı Devleti, Fetret Devri denen bu kargaşa döneminde, Anadolu’da siyasal birliğini kaybederken Rumeli’de herhangi bir ciddi ayaklanmayla karşılaşmamış; Eflak hariç ciddi bir toprak kaybına uğramamıştır.

Bu durumun temel sebepleri şunlardır:

*Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda benimsemiş olduğu, hoşgörü ve adalete dayanan yönetim politikası,

*Uygulanan toprak sistemi ile bölgede gelir ve refah artışının sağlanması,

*Timur’un Osmanlı ordusunu tamamen imha edememiş olması,

*Halkın asayiş ve güvenlik açısından sorun yaşamaması,

*Avrupa’da yaşanmakta olan Yüzyıl Savaşları (1337–1453) nedeniyle, Avrupa ülkelerinin büyük bir kargaşa içinde olmaları,

*Osmanlının Balkanlarda uyguladığı İskân politikası sayesinde, bu topraklara önemli bir Türk nüfusunu yerleştirmiş olması.

Son olarak, Fetret Devrinde yaşanan diğer önemli gelişmeler;

Çelebi Mehmet’in 1410 yılında Manisa ve çevresinde bulunan Saruhanoğulları Beyliğine son vermesi ve İstanbul’un Çelebi Musa tarafından 1411 yılında kuşatılmasıdır.

Dolayısıyla Osmanlı Devleti, Fetret Devri olarak adlandırılan kargaşa döneminde de İstanbul’u kuşatmış ve bir beyliği hâkimiyeti altına alarak Anadolu Türk Siyasal birliğini kurmaya çabalamıştır.

Kaynaklar

https://tarihibilgi.org/fetretdevri/

https://www.cnnturk.com/yasam/ankara-savasi-sonuclari-ve-nedenleri-ankara-savasi-kimler-arasinda-yapildi-kisaca-onemi-nelerdir