Kuantum Fiziği – Çift Yarık Deneyi

Kuantum Fiziği – Çift Yarık Deneyi

•Özellikle atom, elektron, proton vs. resimlerine, canlandırmalarına baktığımızda veya elektron dediğimizde atom çekirdeğinin çevresinde dönen yuvarlak bir parça gözümüzde canlanıyor. Fakat bu sadece bir canlandırma. Aslında atom, çekirdeği, elektronlar… Hiç de öyle görünmüyorlar. Ki ölçmediğinizde, bakmadığınızda orada olduklarından bile haberdar olmamız mümkün değil.

•Maddeyi düşünmenizi istememin sebebi de bu. Normal şartlarda gözlemlediğimiz dünyanın boyutunu küçülttüğümüzde, atomlara, elektronlara baktığımızda “tahmin edilemez” bir “olasılıklar” dünyası karşımıza çıkıyor.

•İşte bunun da en belirgin göstergesi “Parçacık – Dalga İkilemi” adını verdiğimiz olgu. Elektron. Bir parçacık değil. Ama dalga da değil. (HEM DALGA HEM DE PARÇACIK ÖZELLİĞİ GÖSTEREN BİR FENOMEN)

•Bunu da kuantum fiziğinin en popüler deneylerinden biri olan “Çift Yarık” deneyi ile gözlemliyoruz. Çok karmaşık gibi görünen bu deneyi ve sonuçlarını örneklerle, en basit haliyle açıklamaya çalışayım. Sonuçları gördüğümüzde artık hep beraber şaşırır, “yok artık” deriz.

•Işığın “foton” dediğimiz paketler halinde taşındığını ve özünde bir parçacık olduğunu söylemiştik. O nedenle fotonları bilyeler gibi düşünürsek ve bir foton tabancasından tek yarıktan gönderirsek bu deneyde. Sonuç. Süper. Tahmin edilebilir bir sonuç çıkıyor. Karşı levhada bilyelerde gördüğümüz tek bir desen ortaya çıkıyor. Fotonlar da bilyeler gibi, parçacık gibi davranıyor. Tamam. Sorun yok.

•Şimdi ikinci yarığı açalım. Sırf meraktan. Parçacık olduğunu kanıtladık gibi aslında. Fakat burada işler çığırından çıkıyor. O yüzden sıkı durun. Parçacık olduğunu bildiğimiz, kanıtladığımız fotonları iki yarık bulunan tabelaya fırlattığımızda beklediğimiz bilyelerde olduğu gibi karşı levhada iki ayrı çizgi deseni oluşması. Ancak tek tek fırlattığımız fotonlar. Karşıda tam da bir su dalgasının oluşturduğu bir desen oluşturuyor. Çoklu çizgi deseni. Diğer adıyla girişim ya da kesişim deseni.

•Parçacık ama foton? Nasıl dalga deseni oluşturur??? Diyorsanız. KUANTUM DÜNYASINA HOŞ GELDİNİZ! J

•Işık (foton) ve elektronlar hem dalga hem de parça gibi davranıyor. Bura kuantum fiziğinin etkilerini göreceğiz.

•Mantık olarak bilim insanları bu olayı çözmek istiyorlar. Yarıkların önüne bir algılayıcı, sensör yerleştiriyorlar. Her elektron geçtiğinde ses çıkaran bir cihaz. Ve testi tekrar ediyorlar. Burası işte gerçekten dünyanın en garip olayının gerçekleştiği an. Bu sensörü yerleştirdikten sonra elektronları veya fotonları çift yarıktan fırlatmaya başlıyorlar. SONUÇ KARŞI LEVHADA İKİ ÇİZGİ (PARÇACIK GİBİ)

•Kapatıyorlar sensörü tekrar. Testi tekrar ediyorlar. SONUÇ KARŞI LEVHADA ÇOKLU ÇİZGİ DALGA GİRİŞİM DESENİ (DALGA GİBİ)

•Nasıl yani? Bir gözlemci, bir cihaz yerleştirdiğinizde elektronlar olması gerektiği gibi davranıyor. Sanki izlendiklerini biliyorlar gibi. Sanki bilinç sahibi gibi. Baktığımızda normal davranan, bakmadığımızda çok acayip işler yapan birer birey gibi… AÇIKLAMASI HENÜZ YOK. Aramızdan birileri için “NOBEL FİZİK ÖDÜLÜ” kazanmak adına müthiş bir fırsat. J

•Dünyanın en garip olayı. Einstein bu durumu ve daha sonra bahsedeceğimiz tüm olguları, iddiaları tek bir kelimeyle tanımlayacaktı. “KORKUNÇ!”

KUANTUM DÜNYASI; Tahmin edilemez, kafasına göre davranan bir dünya. Tahmin edilebilir, sıradan dünyamızı, seni, beni, her şeyi oluşturan parçaların dünyası. Bir olasılıklar dünyası. Bu dünyada, bir gözlemciyle olasılıklar çöküyor ve sistem kararlı hale gelebiliyor. Nedeni ise hala bilinmiyor. Bu durum, kuantum fiziğinin SÜPERPOZİSYON ilkesi gereği yaşanan bir fenomen.

KAYNAKLAR:

https://www.youtube.com/watch?v=jMtqToOsO90

https://duzensiz.org/kuantum-s%C3%BCperpozisyon-ve-%C3%A7ift-yar%C4%B1k-deneyi-nedir-ecdc9237bf55